بیمارستان های صحرایی دوران جنگ عراق علیه ایران

بیمارستان های صحرایی مراکز امدادی بودند که در طول 8 سال جنگ تحمیلی در عملیات های مختلف نقش مهمی را در درمان مجروحان و مصدومان ایفا نمودند. هدف این مقاله بیان تاریخچه و روند تکامل ساختمانی، ساختار مجموعه بیمارستانی و ساختار سازمانی این مراکز در طول جنگ تحمیلی می باشد.
این مطالعه، یک بررسی توصیفی در خصوص وضعیت تکامل ساختمانی، آرایش مجموعه بیمارستانی و ساختار سازمانی بیمارستان های صحرایی ایران در دوران جنگ تحمیلی می باشد. جهت انجام این تحقیق ضمن مصاحبه با 20 نفر از افراد دست اندرکار طراحی و ساخت و نیز مصاحبه با 25 نفر از مسئولین اجرایی این مراکز، از اسناد و مدارک موجود در مراکز مختلف طراحی و ساخت این بیمارستان ها مانند: بهداری رزمی نیروی زمینی سپاه پاسداران، مهندسی رزمی سپاه پاسداران، جهاد سازندگی، وزارت مسکن و شهرسازی، قرارگاه های عملیاتی و آرشیو بنیاد ثبت و حفظ آثار دفاع مقدس و غیره استفاده گردیده است. برای انجام این کار از 2 پرسشنامه با سؤال های باز و بسته استفاده شد که طی آن افراد مورد پرسش اطلاعات مورد نظر را ارایه کردند و در نهایت مطالب جمع آوری شده دسته بندی و آنالیز گردید.
در ابتدای جنگ تحمیلی عملا بیمارستان صحرایی خاصی وجود نداشت ولی در طول جنگ، برحسب ضرورت های عملیاتی تعداد 39 بیمارستان صحرایی ثابت با سازه های مختلف کانکسی، چادری، سوله ای و بتونی در این مناطق ایجاد گردید. بررسی روند تکامل ساختمانی و ساختار سازمانی مراکز حکایت از آن دارد که مراکز مذکور در پایان جنگ تحمیلی نسبت به شروع آن تغییرات اساسی نموده و قدم های خوبی در روند تکاملی آن ها برداشته شده بود.
بحث: روند تحولات در این بیمارستان ها از ابتدای جنگ تا پایان آن تغییرات چشمگیری داشته است. در این راستا هم روند ساخت و سازها مطمئن تر، مستحکم تر و کارآمدتر شد و هم از آن مراکز کانکسی و چادری اولیه به بیمارستان های بتونی و دارای حفاظ مناسب تبدیل شدند. به علاوه، تجهیز بیمارستان ها به گونه ای توسعه یافت که بسیاری از اعمال جراحی در آنها انجام می شد. همچنین، روابط بخش ها منسجم تر و منطقی تر گردید و چرخش امور بهتر و سریع تر شد و از رفت و آمدهای بی مورد جلوگیری گردید. نتیجه این امور فراهم شدن امکان ارایه خدمات درمانی بهتر، سریع تر و منسجم تر بوده است.