معرفی دو گونه قارچ عامل بیماری سفیدک پودری درختان بلوط در جنگل های آذربایجان غربی و کردستان

طی بازدیدی که در مهر ماه 1384 از مناطق جنگلی استان های آذربایجان غربی و کردستان به عمل آمد، نمونه هایی از برگ های درختان بلوط موجود در این جنگل ها که به ظاهر علایم سفیدک پودری داشتند، جمع آوری گردید. در میان سه گونه بلوط موجود در این جنگل ها (Quercus brantii Lindl.، Q. infectoria Oliv. وQ. libani Oliv.)، بیماری سفیدک پودری تنها روی گونه Q. infectoria مشاهده گردید. نتیجه بررسی های میکروسکوپی منجر به شناسایی دو گونه قارچ عامل بیماری سفیدک پودری گردید که مشخصات آنها به شرح زیر است:1. Erysiphe alphitoides(Griffon & Maublance) Braun & Takamatsu var. alphitoidesSyn.: Microsphaera alphitoides Griff. & Maub. var. alphitoidesعلایم بیماری روی هر دو سطح برگ ها و بیشتر در سطح رویی و به صورت لکه های درشت و به هم چسبیده و در بعضی موارد به صورت گسترده و به رنگ سفید مایل به خاکستری بود. مشخصات این قارچ با صفات قید شده توسط براون (1987) برای قارچ Microsphaera alphitoides var. alphitoides با تفاوت اندکی در تعداد آسک ها و آسکوسپورها مطابقت داشت، به طوری که در نمونه های مورد بررسی، تعداد آسک ها 12 – 3 و تعداد آسکوسپورها 8 – 2 عدد بود ولی در منبع ذکر شده، تعداد آنها به ترتیب 16 – 5 و 8 – 6 (-4) عدد قید شده است. با توجه به تغییراتی که در نتیجه مطالعات تبار شناسی، توسط براون و تاکاماتسو (2000) در مورد برخی جنس های خانواده Erysiphaceae داده شده است نام این قارچ نیز در جنس Erysiphe و با نام Erysiphe alphitoides var. alphitoides قابل قبول می باشد.
نمونه های بررسی شده در مورد Q. infectoria به این شرح می باشد: آذربایجان غربی، 26 کیلومتری جاده پیرانشهر به سردشت، قبرحسین (پردانان)، ارتفاع 1440 متری، 12/7/84، جمع آوری توانایی و زرگران، (1003F315) کردستان، 16 کیلومتری جاده بانه به مهاباد، کانی سور، ارتفاع 1550 متری، 11/7/84، جمع آوری توانایی, (1003F315). کردستان، 8 کیلومتری جاده مریوان به سقز، ابتدای جاده روستای گماره لنگ، ارتفاع 1480متری، 10/ 7/84، جمع آوری توانائی و فاتحی، (1006F315).
2. Phyllactinia guttata (Wallr.: Fr.) Lev.
علایم بیماری به صورت لکه هایی به رنگ سفید مایل به زرد بود که تنها در سطح پشتی برگ ها و به طور خیلی محدود مشاهده گردید. مشخصات این قارچ با صفات ارائه شده برای قارچ Phyllactinia guttata توسط براون (1987) کاملا تطبیق داشت.
نمونه بررسی شده روی Q. infectoria به این شرح می باشد کردستان، 2 کیلومتری جاده بانه به مهاباد، ارتفاع 1450 متری، 11/7/84، جمع آوری توانایی، (1103F315).
در بین دو گونه قارچ شناسایی شده فوق، Erysiphe alphitoides var. alphitoides روی Q. castaneifolia از شمال کشور (ارشاد، 1374) و توسط سپهوند (1378) روی Q. infectoria از جنگل های استان لرستان و توانائی و همکاران (1384) روی Q. macranthera، Q. cf. komarovii و Q. petraea از جنگل های ارسباران آذربایجان شرقی گزارش شده است، ولی روی Q. infectoria برای استان های آذربایجان غربی و کردستان گزارشی جدید محسوب می شود.
قارچ Phyllactinia guttata نیز پیش از این روی Quercus sp. (ارشاد، 1374) و روی Q. petraea توسط توانایی و همکاران (1384) از جنگل های ارسباران آذربایجان شرقی گزارش شده است، ولی تا به حال گزارشی از حضور این قارچ روی Q. infectoria از ایران و جهان به دست نیامده است و بنابر این، Q. infectoria به عنوان میزبان جدیدی (Matrix nova) برای قارچ Phyllactinia guttata معرفی می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله توانایی و همکاران (1384) مراجعه شود.