پزشکی هوایی (قسمت پنجم): شتاب و تاثیرات بیولوژیک

بدن انسان بطور مداوم تحت تاثیر قوه جاذبه زمین است و در محیطی که زندگی می کند خود را بنحوی با آن وفق داده است. هواپیماهای جدید قابلیت مانور خیلی بالایی دارند و قادر به پرواز در سرعتهای خیلی بالا هستند و ممکن است در بعضی موارد، مواجه با نیروهای شتاب خیلی بزرگ شوند. در پزشکی هوایی شتاب را معمولا برحسب مدت زمان و جهت اعمال آن بر روی بدن تقسیم می کنند. بنابراین نیروهای شتاب دهنده را می توان بصورت کوتاه، متوسط و دراز مدت تقسیم کرد.
کوتاه مدت. این نوع شتابها معمولا در مدت زمان کمتر از یک ثانیه بدن را تحت تاثیر قرار می دهند. اثرات این نوع شتابها، بستگی به ساختمانی از بدن دارد که نیروها به آن ساختمان اعمال می شوند و روی هم رفته با تغییراتی که در Velocity ایجاد می کنند رابطه دارند.
متوسط مدت. این نیروها مدت 2-5/0 ثانیه بدن را تحت تاثیر قرار می دهند. این نیروها معمولا هنگام پریدن از هواپیما (Ejection) حادث می شوند، ولی در هنگام پرتاب سفینه ها، فضاپیماها و نشستن بر روی عرشه کشتی نیز ایجاد می شوند. تحمل در مقابل این شتاب نه تنها با Velocity ایجاد شده رابطه دارد، بلکه با مدت زمانی که در آن، شتاب به حداکثر می رسد و مدت زمانیکه در این میزان حداکثر باقی می ماند نیز رابطه دارد.
دراز مدت. این نیروها مدت زمان بیش از دو ثانیه طول می کشند و ممکن است گاها تا چند دقیقه نیز طول بکشند. این نیروها در مانورهای مختلف هواپیما و هنگام پرتاب فضاپیماها و ورود مجدد آنها به جو زمین ایجاد می شوند. اثرات فیزیولوژیک، ناشی از ایجاد اختلال مداوم در بافتها و اعضاء بدن می باشند. شتابهایی با این خصوصیت، سبب ایجاد تغییر در جریان خون و مایعات بدن می شوند. مقاومت در مقابل با این نوع شتاب، بیشتر با مدت زمانی که شتاب در اوج خود باقی می ماند، رابطه دارد. در این قسمت بیشتر از تغییرات فیزیولوژیک ناشی از نیروهای تولید شده توسط شتابهای طولانی مدت بحث خواهد شد.