بررسی و ارزیابی اجرای طرح بیابان‎زدایی در دشت لامرد

اجرای طرح احیای اراضی بیابانی دشت لامرد در استان فارس از طریق عملیات نهال کاری، بذرپاشی و حفاظتی در سطحی معادل هشت هزار هکتار با استفاده از گونه های مقاوم به خشکی و شوری نظیر آتریپلکس، سمر(کهور پاکستانی) از سال 1374 آغاز گردید. با توجه به اهمیت اجرای طرح مذکور، این تحقیق به منظور بررسی تغییرات خاک و پوشش گیاهی در اثر اجرای طرح انجام شد. در هر منطقه (نهال کاری، بذرپاشی و حفاظتی) تعداد پنج پروفیل جهت بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیائی خاک (بافت، هدایت الکتریکی، اسیدیته، آهک، گچ، نسبت جذب سدیم، املاح محلول سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و کلر) حفر گردید. همچنین خصوصیات پوشش گیاهی از جمله درصد پوشش، تولید، وضعیت و گرایش پوشش گیاهی با استفاده از روش های معمول در هر یک از برنامه های اجرائی تعیین شد. به منظور مقایسه خصوصیات خاک و پوشش گیاهی در مناطق و عمق های مختلف از آنالیز واریانس و جهت گروه بندی میانگین خصوصیات از آزمون چند دامنه دانکن استفاده شد. براساس نتایج حاصله، خاک های منطقه مورد مطالعه دارای میزان شوری زیادی است و سایر املاح موجود در خاک در مقایسه با زمان اجرای طرح، به ویژه در منطقه حفاظتی (بحرانی) افزایش قابل توجه داشته و گسترش منطقه حفاظتی به درون منطقه نهال کاری و بذرپاشی کاملا مشهود است. با توجه به بررسی های انجام شده، از دلایل مهم خشکیدگی نهال ها در منطقه نهال کاری شده طی سال های بعد از اجرای طرح (علی رغم رشد قابل توجه در سال اول) می توان به قطع عملیات آبیاری تکمیلی، برخورد ریشه گیاهان با سخت لایه ناشی از آهک (در عمق 60-30 سانتی متری) و سطح ایستابی بالا و آب شور، آسیب دیدگی ریشه گیاهان به دلیل سله بندی شدید خاک سطحی و سنگینی بافت خاک اشاره کرد.