محاسبه رشد بهره وری کل عوامل به کمک مدل های ناپارامتری تحلیل پوششی داده ها؛ با یک مطالعه موردی در صنعت برق

بهره وری کل عوامل (TFP)، معیاری برای محاسبه میزان بهره وری در یک سازمان است. این شاخص توصیف کننده روند تبدیل هزینه کل به درآمد کل است و لذا افزایش آن در یک سازمان می تواند منجر به پیشرفت در بازار رقابتی، بهبود عملکرد بخش های مختلف، نزدیک شدن هر چه بیشتر به اهداف برنامه ریزی شده، کاهش هزینه ها، افزایش درآمد، بهبود کیفیت تولید یا خدمات و غیره گردد. در برنامه چهارم توسعه آمده است که همه دستگاه های اجرائی مکلفند سهم ارتقای بهره وری در رشد تولید مربوطه را تعیین کرده و الزامات و راهکار های لازم برای تحقق آن ها را برای تحول کشور از یک اقتصاد نهاده محور به یک اقتصاد بهره ور محور مشخص نمایند، به طوری که سهم بهره وری کل عوامل در رشد تولید ناخالص داخلی(GDP) حداقل به 3/31 درصد و متوسط رشد سالیانه بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل تولید به ترتیب به مقادیر حداقل، 5/3، 1 و 5/2 درصد برسد. لذا لزوم تعیین رشد بهره وری کل عوامل و عوامل تاثیرگذار بر آن، به منظور برنامه ریزی و ارائه راهکارهایی در جهت ارتقای بهره وری، با توجه به این قانون و موارد ذکر شده، کاملا مشخص می شود. این مقاله به جهت پوشش اهداف مذکور، روشی را با تلفیق مدل های ناپارامتری تحلیل پوششی داده ها (DEA) و شاخص رشد بهره وری تورنکوئیست ارائه می دهد که علاوه بر محاسبه رشد TFP، میزان تاثیر تغییرات کارایی و تغییرات تکنولوژی را در رشد مربوطه، در طول زمان و با وجود تنها یک واحد تصمیم گیرنده (DMU)، محاسبه می نماید. این مقاله همچنین، به منظور بررسی دقیق تر موارد شرح داده شده، در یک مطالعه موردی در صنعت برق، به بررسی رشد TFP و عوامل موثر در رشد آن در طی سال های 1347 تا 1383 می پردازد.