فعالیت های دیپلمات های ایرانی در لژهای فراماسونی استانبول

یکی از موضوعات جذاب تاریخی برای محققان تاریخ ایران، فعالیت های فراماسونی ایرانیان است. در این مقاله، فعالیت دیپلمات های ایرانی در استانبول در دوره حکومت قاجار بررسی شده است. فعالیت ها و پیوندهای فراماسونی سفیرانی، چون میرزا حسین خان سپهسالار، ملکم خان، امیرنظام گروسی، میرزا محسن خان معین الملک و نیز سایر افراد سفارت ایران در استانبول و کنسول های سایر شهرها محور اصلی این بحث است. این افراد به واسطه آشنایی با دولت مردان عثمانی و نیز الگوپذیری کامل از حکومت عثمانی، به ویژه پس از دوره تنظیمات، به فعالیت در لژهای فراماسونی علاقه مند شدند. به نظر نویسنده، ایرانیان تصور می کردند که با پیوستن به این لژها می توانند امتیازات فراوان دیپلماتیک به دست آورده، حضور خویش را در استانبول به سایر افراد اعلام کنند، ضمن آن که از طرف دولت های اروپایی که خود، حامی لژهای اعظمی، چون لژشرق اعظم فرانسه و انگلیس بودند، حمایت و تایید می شدند.