تجار در عصر صفوی1 (شرکا و دیدگاه ها)(قسمت اول)

محققان جدید، هنگام بحث درباره تجار بومی ایران عصر صفوی عمدتا حوزه بحث را به ارامنه منحصر و محدود می کنند، حال آن که آن ها به هیچ وجه تنها تاجران بومی نبودند که به معاملات مالی وتجاری اشتغال داشتند.این مقاله, ارامنه را همراه با سایر گروه های تجارت پیشه، همانند یهودیان، بانیان]تجار هندی[و مسلمانان که درتجارت بومی ایران فعال بودند، از سه منظر متفاوت بررسی می کند. بخش اول، مروری است بر انواع فعالیت های این گروه ها، شناخت آن ها و این که یهودیان علاوه بر بانک داری در تجارت کالا به نقاط دوردست نیز فعال بودند. مسلمانان در کار حمل و نقل، نقشی اساسی ایفا کرده و همچنین برای تجار خارجی که در ایران مشغول فعالیت بودند، اعتبار فراهم می کردند. بخش دوم، به موضوعی می پردازد که توجه زیادی را در مطالعات مغول شناسی]تیموریان یا گورکانیان هند[به خود معطوف داشته، اما در متون دوره صفوی از آن غفلت شده است و آن عبارت است از موقعیت تجار در جامعه، به ویژه رابطه آن ها با حکومت.
آیا تجار جزء لاینفک حکومت بودند یا اینکه طبقه ای مستقل به حساب می آمدند که علایق و منافع متفاوتی از نخبگان سیاسی داشتند؟ بخش سوم با بررسی طرز تلقی حکومت از تجار و خودآگاهی گروهی خود آنان، این موضوع را بیشتر موشکافی می کند. دولت صفوی مراقب تجارت و فواید حاصله از آن بود، اما بین سیاست و تجارت هیچ گونه منافع اساسی مشترکی وجود نداشت. بازرگانان به نوبه خود به عالی ترین سطح ثروت و موقعیت دست می یافتند، اما هنوز قدرت را در دست نداشتند. گرچه آن ها از سوی مقامات محلی اذیت و آزار می شدند، ولی اغلب ترجیح می دادند در مقابل کسانی که آن ها را تخطئه می کردند سرسختانه مقاومت کنند.