کارکرد وزرای ایالات در دولت صفوی

وزرای ایالات از جمله ارباب قلم و اصحاب دفترخانه بودند که مستقیما از طرف شاه منصوب می شدند و به آن ها وزرای عظام ممالک محروسه می گفتند. این وزرا از میان صاحبان مشاغل مختلفی برگزیده و با دستورالعمل خاصی به ایالات فرستاده می شدند. وسعت قلمرو یک وزیر متفاوت بود، از چند ایالت تا یک شهر و محل را در بر می گرفت. وزرا در میان صاحبان قدرت از جایگاه مهمی برخوردار بودند که البته تا حد زیادی بستگی به میزان کاردانی آن ها داشت. جایگاه مهم وزرای ایالات باعث می شد که آن ها از طرف شاه، وزیر اعظم و مستوفی الممالک بازرسی شوند.
موقعیت وزرا در ایالات و وظایف آن ها در دو مقطع از امپراطوری صفوی فرق می کرد: 1 مقطعی که ایالات به وسیله حکام اداره می شد و وزرا به عنوان قدرت درجه دوم، رقیبی جدی برای والیان محسوب می شدند. در این زمان، نزاع های متعددی میان آنان پدید آمد که گاه باعث سقوط وزرا از جایگاهشان می شد، 2 مقطعی که ایالات، خالصه شاه شدند و وزرا همه امور ایالات را بر عهده گرفتند و حکام را حذف کردند.
وزرا، وظایف مهمی بر عهده داشتند که بیشتر مالی بود، ولی در مقطع دوم در امور نظامی هم صاحب نفوذ شدند.
کارکرد وزرا در مقطع دوم، نتایج منفی زیادی به بار آورد و به انحطاط اقتصادی و نظامی امپراطوری صفوی منجر شد. از هم پاشیدگی ارتش، شکست های پی در پی وزرا در مقابل شورشیان و شکایت های متعدد رعایا از وزرا که منجر به عزل و نصب های پی درپی آن ها می شد، نشانه های کارکرد منفی وزرا و انحطاط امپراطوری صفوی در این مقطع بود و راه را برای افاغنه که ضربه نهایی را وارد آوردند، هموار کرد.