امکانسنجی توسعه کشت یونجه های یکساله در غرب ایران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی

جهت استفاده بهینه از اراضی دیم برای ایجاد امنیت غذایی میتوان با توسعه کشت یونجه های یکساله که باعث حفظ خاک، بهبود کیفیت حاصلخیزی خاک، کنترل علفهای هرز و تولید علوفه میشوند، به این مهم دست یافت. یونجه های یکساله از سالیان متمادی در نقاطی از کشور ایران که شرایط مناسب را دارا میباشند توسعه یافتهاند که از آن جمله میتوان به 14 گونه یونجه یکساله بومی اشاره نمود. این تحقیق در غرب کشور، منطقهای به عرض جغرافیایی 28 الی 37 درجه و طول جغرافیایی 45 الی 55 درجه، در سال 1384 انجام گرفت. با استفاده از آمار هواشناسی 50 ایستگاه سینوپتیک موجود در منطقه در طول دوره تاسیس، کشت 12 گونه از یونجه های یکساله در دو ایستگاه تحقیقات و نیز با استفاده از نقشه های پایه نظیر توپوگرافی، بارندگی، درجه حرارت، خاک و پوشش گیاهی با مقیاس 1:100000 در محیط نرم افزار الویس، لایه های مختلف نقشه مربوطه تولید و با تلفیق آنها نقشه نهایی امکان توسعه کشت یونجه های یکساله مشخص گردید. نتایج نشان میدهند که دوره مساعد رطوبتی و حرارتی جهت جوانه زنی، استقرار و رشد یونجه های یکساله در چهار گروه: 1-بدون محدودیت رشد و توسعه در فصلهای بهار و پائیز 2- بدون محدودیت رشد و توسعه در فصل پائیز 3-بدون محدودیت رشد و توسعه در فصل بهار 4-دارای محدودیت رشد و توسعه در فصلهای بهار و پائیز، قرار میگیرد. همچنین بر اساس نتایچ بدست آمده خاک منطقه در چهار گروه زیر خاک با تناسب خوب، تناسب متوسط، تناسب کم و نامناسب طبقه بندی گردید. نتایج نشان داد که 4/23% منطقه معادل 36/9 میلیون هکتار، 1/13% منطقه معادل 24/5 میلیون هکتار و 8/21% معادل 72/8 میلیون هکتار به ترتیب در فصل بهار، بهار-پاییز و پائیز مناسب برای جوانهزنی یونجه یکساله میباشند. بطورکلی در مجموع 3/58% منطقه معادل 32/23 میلیون هکتار منطقه شرایط مساعد جهت پراکنش یونجه های یکساله را دارا میباشد. با توجه به پتانسیل بسیار خوب یونجه های یکساله در تولید بیولوژیکی نیتروژن و ویژگی های خاص گیاهی که امکان قرار گرفتن در تناوب با گندم را دارد، این گونه ها میتوانند دارای کارکردی تاثیرگذار در هدایت سیستم تولید زراعی دیم به سوی یک کشاورزی پایدار باشند.