جستاری در باب «منار»

منار یکی از عناصر کالبدی ویژه در بناهای مذهبی اسلامی است که پیشینه ای کهن در معماری ایران قبل از اسلام داشته است. در خصوص ریشه شکل گیری منار نظرات مختلفی مطرح شده است. در این پژوهش زیگورات, یکی از بناهای شاخص تمدن بین النهرین و یکی از بناهای مذهبی عمده در تاریخ تمدن, سرمنشاء و نمونه نخستین منار امروزین به شمار رفته است. این عنصر در طی تاریخ و در پی تغییر درک انسان از مفهوم دین و همچنین در ترکیب با الگوهای معماری سرزمین های مختلف, اشکالی مختلف یافته و با اهدافی متفاوت مورد استفاده قرار گرفته است. در معماری اسلامی نیز استفاده از عنصر منار اهمیتی جدی یافته است تا جایی که این عنصر در کنار گنبد و سردر, به عنوان مهم ترین و معمول ترین نشانه های شهری جهت معرفی مسجد و مرکز شهر اسلامی مورد استفاده قرار گرفته اند. در این جستار تلاش شده است به بررسی کلی پیشینه و روند تحول عنصر منار در طول تاریخ معماری پرداخته شود. همچنین سیر تحول جایگاه منار از خارج از محوطه مسجد به درون آن و روند بدل شدن آن از بنایی حاشیه ای در کنار مسجد تا عنصری کلیدی و پایه ای از جنبه های مختلف نمادین, هندسی, سازه ای, شهری و... مورد بررسی قرار گرفته است.