بررسی تاثیر برنامه ی آموزشی بر اساس مدل بزنف در مراقبت از چشم بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به مرکز دیابت درمانگاه کاظمی شیراز

با توجه به کاربرد تئوری ها و مدل های آموزش بهداشت، هدف مطالعه ی حاضر بررسی تاثیر برنامه ی آموزشی بر اساس مدل بزنف (BASNEF) بر مراقبت از چشم در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مرکز دیابت درمانگاه کاظمی شیراز بود.
پژوهش حاضر یک مطالعه ی نیمه تجربی و آینده نگر است. جامعه ی مورد بررسی را مبتلایان به دیابت نوع 2 با سن 65-40 سال و با سابقه ی ابتلا به دیابت بالای 5 سال تشکیل دادند. در معاینه ی اولیه چشم بیماران، 68 بیمار از 215 بیمار، مبتلا به عوارض چشمی ناشی از دیابت بودند که از مطالعه حذف شدند. در نهایت، 100 نفر از بیماران واجد شرایط به طور تصادفی در دو گروه مورد و شاهد قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه ی تنظیم شده بر اساس مدل بزنف، چک لیست که برای ثبت عملکرد بیماران بر اساس خود گزارش دهی، میزان HbA1c و قند خون آن ها و نیز وضعیت مشکل چشمی بر اساس گواهی چشم پزشک بود. قبل از انجام مداخله ی آموزشی، چک لیست برای ثبت آزمایش HbA1c و قند خون و پرسشنامه و برای هر دو گروه تکمیل و بیماران گروه مورد در 6 جلسه به مدت 1 ماه برنامه ی آموزشی دریافت کردند. هم چنین 1 و 2 ماه پس از اتمام مداخله ی آموزشی دو جلسه پیگیری برگزار شد. بلافاصله پس از مداخله و 3 ماه بعد از مداخله ی آموزشی، هر دو گروه شاهد و مورد پرسشنامه و چک لیست مربوطه را تکمیل کردند.
یافته های پژوهش نشان داد که بین میانگین نمره ی مربوط به متغیرهای اجزای مدل بزنف (اعتقادات، نگرش و نرم های انتزاعی و عوامل قادر کننده) در دو گروه مورد و شاهد در خصوص مراقبت از چشم قبل و بعد از مداخله آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد. هم چنین گروه مورد نسبت به گروه شاهد عملکرد بهتری در خصوص انجام رفتارهای مراقبت از چشم، بلافاصله و 3 ماه بعد از پایان برنامه ی آموزشی داشت به طوری که میزان HbA1c (از 65/8 قبل از مداخله به 47/7، 3 ماه پس از مداخله ی آموزشی) و قند خون (از 08/207 قبل از مداخله به 2/124، 3 ماه پس از مداخله ی آموزشی) آنها نیز کاهش چشمگیری داشت که از نظر آماری معنی دار بوده است.
تدوین برنامه ی آموزشی بیماران دیابتی برای کنترل قندخون و بهبود رفتارهای پیشگیری کننده ی مراقبت از چشم با استفاده از مدل بزنف بسیار سودمند و اثربخش است. ضمن این که در اجرای این برنامه ها کنترل، پایش و پیگیری آموزشی توصیه می شود.