سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در بحران افغانستان

از زمان تاسیس جمهوری اسلامی ایران در سال 7531،موضوع افغانستان یکی از مسائل و موارد مهم سیاست خارجی آن بوده است.با این همه،جایگاه و اهمیت این کشور در سیاست خارجی ایران یکسان نبوده است.بلکه با توجه به تحولات داخلی افغانستان، منطقه ای و بین المللی دستخوش تغییر شده است.به گونه ای که در برخی مواقع به علت بروز بحران های شدید و عمیق در این سه سطح،افغانستان به صورت مهمترین موضوع و معضل سیاست خارجی ایران درآمده است.تهاجم نیروهای ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا به افغانستان و سپس سقوط طالبان در دسامبر 1002،یکی از آن موارد و مقاطع تاریخی است. اگرچه این رخداد،«بحران سیاست خارجی»برای جمهوری اسلامی به شمار نمی رود،اما بحرانی منطقه ای و بین المللی در محیط امنیتی پیرامونی آن پدید آورده و امنیت و منافع ملی ایران را شدیدا تحت تاثیر قرار داده است. در این مقاله تلاش می شود،چرایی،چگونگی و رفتار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این بحران تجزیه و تحلیل شود.زیرا انتظار می رفت ایران به عنوان یکی از بازیگران تاثیرگذار در افغانستان نقش فعال و سازنده ای در فرایند یاد شده ایفا کند؛نقشی که مستلزم سیاست خارجی کنشمند یا حد اقل کنشگر از سوی ایران باشد.بدین منظور،اهداف، جهت گیری و رفتار سیاست خارجی ایران در سه مقطع قبل از جنگ،مرحله ی عملیات نظامی و دوره ی سازندگی،بررسی و واکاری می شود.هدف اصلی،تبیین عوامل تعیین کننده ی سیاست خارجی ایران و عناصر تشکیل دهنده به رفتار آن در بحران افغانستان است.