روش شناسی کشف قواعد فقهی در فقه امامیه

بنا بر اهمیت غیر قابل انکار روش شناسی در فرآیند پژوهش و نقش آن در فهم معیارها و شیوه های صحیح کشف معرفت از منابع مربوطه در هر علمی و با توجه به این که قواعد فقهی نمودار نظام مندی علم فقه است و همچنین با عنایت به ویژگی خاص قاعده فقهی یعنی کلیت و شمول موضوع آن که روش ها و مکانیزمهای ویژه ای برای درک و کشف قاعده فقهی را موجب شده است، بررسی روش های استخراج این قواعد از منابع و مصادر می تواند بر غنای استنباط فقهی در کشف قواعد فقهی جدید بیفزاید و فقه را در پاسخگویی به مسائل نوپیدا کارآمدتر سازد. این مقاله با طرح ایده روش شناسی کشف قواعد فقهی به تقسیم بندی، بررسی و مطالعه مصداقی روش های مختلف لفظی (عقلایی محاوره ای) به شکل منفرد و تلفیقی، روش های عقلی و روش های لفظی- عقلی استخراج قواعد فقهی می پردازد. در این راستا روش شناسی استناد به ادله لفظی، روش شناسی استناد به ادله غیر لفظی (لبی) و همچنین روش شناسی استناد به منابع و مصادر فرعی مورد بررسی قرار می گیرد. از ویژگی های این تحقیق می توان به طبقه بندی اصلی و فرعی روش ها، دسته بندی روش های استناد به منابع اصلی، طرح روش های ویژه استناد به منابع و مصادر فرعی، بررسی روش های عقلی استخراج قواعد فقهی در حوزه مستقلات و استلزامات عقل نظری و مستقلات و استلزامات عقل عملی و ارائه نمونه های شاخص و بلامنازع و نحوه استدلال در هر مورد، اشاره کرد.