ارتباط تغییرات الگوهای غذایی با چاقی شکمی در بزرگسالان منطقه ی 13 تهران

چاقی و بیماری های غیرواگیر وابسته به آن به یکی از مشکلات بهداشت عمومی ایران تبدیل شده است. هدف از این مطالعه ی طولی شناسایی الگوهای غذایی و ارتباط تغییرات آن با چاقی شکمی در گروهی از بزرگسالان منطقه ی 13 تهران بود.
این مطالعه ی هم گروهی در 206 فرد 18 ساله و بالاتر شرکت کننده در مطالعه ی قند و لیپید تهران که در هر دو مرحله ی مطالعه (80-1378) و (86-1384) شرکت کرده بودند، انجام شد. چاقی شکمی بر مبنای معیارهای ATP III و سازمان جهانی بهداشت تعریف شد. ارزیابی تغذیه ای از طریق پرسشنامه ی یادآمد 24 ساعته و پرسشنامه ی تکرر مصرف انجام شد. گروه بندی اقلام غذایی بر مبنای محتوای مواد مغذی و مطالعه های پیشین انجام شد. برای شناسایی الگوهای غذایی غالب از روش تحلیل عاملی در داده های گروه های غذایی استفاده شد. امتیاز هر فرد برای هر الگوی غذایی با محاسبه ی ترکیب خطی مقادیر گروه های غذایی با ضرایب حاصل از تحلیل عاملی به دست آمد و سپس نسبت به میانگین و واریانس امتیاز، استاندارد شد. تغییرات امتیاز الگوهای غذایی و تغییرات نمایه های تن سنجی، با تفاضل داده های مرحله ی اول از داده های مرحله ی دوم همان فرد به دست آمد.
میانگین سن مردان (82=n) و زنان (124=n) در انتهای مطالعه به ترتیب 11±51 و 14±45 سال بود. میانگین دور کمر در مردان از 4/10±5/89 در مرحله ی اول به 1/9±6/97 سانتی متر (01/0< p) و در زنان از 2/13±8/84 به 4/12±4/88 سانتی متر (05/0< p) رسید. در هر دو مرحله ی مطالعه، سه الگو استخراج و الگوهای غذایی غربی، سالم و مخلوط نام گذاری شدند. در الگوی غذایی غربی، سس مایونز و میان وعده های شور و در الگوی غذایی سالم، سبزی ها بیشترین بار عاملی و غلات کامل بار عاملی کمی را در هر دو مرحله مطالعه داشتند. قدرت پیشگویی تغییرات امتیاز الگوی غذایی غربی برای تغییرات دورکمر در افراد با دور کمر طبیعی پس از تعدیل عوامل مداخله گر (01/0 p< و21/0=R2، 49/0=β) نسبت به الگوی سالم (05/0 p< و11/0=R2،20/0-=β) بیشتر بود. تغییرات امتیاز الگوی غذایی غربی و سالم با نسبت دورکمر به باسن در افراد با چاقی بالاتنه به ترتیب (05/0 p<و21/0=R2، 21/0= β)، (01/0 p<و22/0=R2، 23/0-= β) ارتباط معنی دار داشت.
در این مطالعه، کاهش مصرف اقلام الگوی غذایی غربی و پیروی از الگوی سالم پیشگیری کننده از چاقی شکمی بود.