اخلاق و جنسیت در حدیث «خصال النساء»

حدیث «خیار خصال النساء...» فضایل اصلی زنان را رذیلت های مردانه دانسته و بدین ترتیب، فضایل اخلاقی را با جنسیت پیوند زده و بر تمایز اخلاقی زن و مرد تاکید کرده است. در این مقاله، پس از طرح مساله، کوشش شده است تا مضمون وکارآمدی این حدیث، در هفت بخش بررسی و تحلیل شود. در بخش نخست، منابع این حدیث و تفاوت های لفظی آن نقل شده است. بخش دوم، دیدگاه مفسران و شارحان نهج البلاغه را درباره این حدیث تجزیه و تحلیل می کند. سومین بخش، بنیادهای علمی و زیست شناختی تمایز میان زن و مرد را بررسی می کند. چهارمین بخش، به تحلیل این حدیث در پرتو تازه ترین یافته ها و مطالعات اخلاقی در حوزه زنان می پردازد. در پنجمین بخش، به تحلیل سندی و محتوایی این حدیث و مقایسه مضمون آن با آموزه های قرآنی پرداخته شده است. ششمین بخش، مدعی آن است که مضمون این حدیث، اعتقادی است کهن، مبنی بر فروتری جنس زن که در قالب حدیث در آمده است. هفتمین بخش، با اشاره به سه اصل روشی درباره این قبیل احادیث، روند تغییر مضمونی و لفظی برخی احادیث را نشان می دهد. سرانجام، نویسنده در پایان مقاله خود نتیجه می گیرد که این حدیث، سندی مقبول، مضمونی مستدل و محتوایی سازگار با دیگر آموزه های قرآنی و آموزه های اخلاقی احادیث ندارد.