تعیین حساسیت بالقوه سطوح شیب دار در حوضه های کوهستانی، نسبت به وقوع زمین لغزشها، با استفاده از روش تعیین عامل ویژه مطالعه موردی: حوضه قرنقوچای واقع در دامنه شرقی کوهستان سهند (آذربایجان شرقی)

وقوع لغزش در سطوح شیب دار حوضه های کوهستانی، نتیجه عملکرد فرایندهای مختلف و تاثیر چندین عامل ویژه است. نوع واحدهای سنگی، شیب، نوع کاربری، میزان بارندگی، حضور گسلها، عبور جاده ها از کمرکش کوهستانها و جریان آبها در دره ها، از جمله عواملی هستند که در وقوع لغزشها در نواحی کوهستانی، نقش تعیین کننده دارند، اما در یک محدوده خاص، عامل ویژه ای نقش برجسته تری در وقوع لغزشها ایفا می کند که در اقدامات پیشگیرانه، تعیین چنین عامل ویژه از اهمیت خاصی برخوردار است. در حوضه قرنقوچای که از نظر نوع واحدهای سنگی، ویژگی ژئومورفولوژیکی و زمین شناسی و همچنین نحوه ارتباط انسان با محیط، تنوع خاصی وجود دارد، به لحاظ این تنوع، علل وقوع لغزشها نیز در قسمتهای مختلف حوضه، متفاوت و متنوع است. در این مقاله، با استناد به پراکندگی لغزشها بر روی 9 لایه مختلف از نقشه های عامل، فراوانی وقوع لغزشها محاسبه و با استفاده از روش تعیین عامل ویژه، از بین عوامل مختلف، عامل اصلی تحریک کننده شیبها نسبت به وقوع زمین لغزشها، تعیین شده و در نهایت با بهره گیری از نرم افزارArc/View، محدوده حوضه قرنقوچای از نظر حساسیت به وقوع لغزش، پهنه بندی شده است. این محاسبات و نقشه نهایی تهیه شده نشان می دهد که محدوده خاکسترهای آتشفشانی و مارنها که لغزشهای بزرگ قدیمی نیز در گذشته بر روی آنها اتفاق افتاده، مساعدترین بستر را برای وقوع لغزشها فراهم می سازند. در بخشهای دیگر حوضه، کشت آبی که با آشفتگی شدید دامنه ها نیز همراه شده، به عمده ترین عامل تحریک کننده دامنه ها نسبت به وقوع لغزشها تبدیل گردیده است.