طراحی الگوی ساختار مدیریت بلایا برای ایران

یکی از مهمترین چالش های زمان حاضر، نیاز به داشتن نظام مدیریت بلایا در مواجهه با بلایای طبیعی و انسان ساخته است. برای استقرار چنین نظام مدیریتی در یک کشور، نیاز اساسی به طراحی ساختار سازمانی و تشکیلاتی خاص در زمینه مدیریت بلایا می باشد. هدف این پژوهش طراحی الگوی ساختار مدیریت بلایا برای ایران بود. این پژوهش از نوع تطبیقی با ارائه ی الگوی کاربردی است. جامعه ی پژوهش در بخش طراحی ساختار مدیریت بلایا عبارت اند از؛ ساختار مدیریت بلایای کشورهای آمریکا، ژاپن، استرالیا، هند، ترکیه و اندونزی در مقایسه با ایران. اطلاعات مورد استفاده در تحقیق از منابع علمی و کتابخانه ای عمدتا منابع خارجی- شامل کتب، مجلات علمی، مستندات، انتشارات و گزارش های رسمی و مکتوب- و منابع و اطلاعات داخلی است که از طریق پست الکترونیک و اینترنت مستقیم از پایگاه های الکترونیکی مربوط در کشورهای مورد مطالعه کسب شده اند. برای طراحی مدل ساختاری پژوهش، از متون و مطالعات مرتبط، مدل عمومی ساختار و سازماندهی مدیریت بلایا در کشورهای مورد مطالعه استفاده شد. این الگو با استفاده از روش دلفی به نظر و نقد 30 نفر از صاحب نظران و خبرگان امر رسیده و مورد تحلیل علمی قرار گرفت و الگوی نهایی ارائه شد. مطالعه های مربوط به کشورهای منتخب نشان داد که کشور های توسعه یافته دارای ساختار سازمانی مدیریت بلایا با پوشش قرار دادن بلایای طبیعی و غیر طبیعی در زیر یک مجموعه ی متمرکزبوده که ابعاد ساختاری آن از رسمیت، تمرکز و پیچیدگی بالایی برخوردار می باشد؛و ساختار نظام مدیریت بلایا در بیشتر کشورهای مورد مطالعه در قالب یک سازمان مستقل زیر نظر بالاترین مقام اجرایی کشور قرار دارد. اکثر کشورها بر کلیه ی مراحل مدیریت بلایا یعنی پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی توجه دارند. الگوی طراحی شده در این پژوهش نیز، با توجه به اصول به دست آمده از یافته های پژوهش-مانند در نظر گرفتن طرح پایه؛ مجموعه ای واحد و متمرکز در قالب سازمان برای بلایای طبیعی و انسان ساخته؛ شورای بلند پایه در سطح کلان و سایر سطوح و لزوم سطح بندی ارائه خدمات و مطابق با شرایط ایران- ارائه شده است. با توجه به وسعت ایران، تنوع بلایای مختلف و شدت و تعدد آن ها، وجود طرحی جامع و ساختاری جدید و مدون برای نظام مدیریت بلایا از نیازهای اساسی کشور به شمار می رود. بهره گیری از یک الگوی ساختاری مناسب می تواند به نحو شایسته ای در جهت صرفه اقتصادی، کاستن از موانع بوروکراتیک و سرعت بخشیدن روند امور مرتبط با مدیریت بلایای کشور موثر واقع شود.