بررسی تاثیر دوره انتظار، وزن بنه و رژیم های مختلف نوری بر صفات بنه و اندام هوایی زعفران (Crocus sativus L.)

زعفران گیاهی است علفی و چند ساله که اغلب در مناطق شمال شرق و شرق ایران و بویژه استانهای خراسان جنوبی و رضوی با زمستان های سرد و تابستان های گرم کشت می شود. اطلاعات زیادی درباره خصوصیات گیاهشناسی این گیاه وجود دارد اما در ارتباط با خصوصیات فیزیولوژی آن، اطلاعات اندکی موجود است. چهار آزمایش متفاوت طی سالهای زراعی 1384- 1382 با هدف بررسی تاثیر دوره انتظار، شرایط انتظار، وزن بنه و رژیم های مختلف نوری و حرارتی بر خصوصیات بنه و اندام هوایی زعفران انجام شد. نتایج آزمایش اول نشان داد که در پایان دوره رشد، کاهش وزن بنه در گیاهان رشد یافته در هوای آزاد(شرایط طبیعی) نسبت به اتاقک رشد، به طور معنی داری بیشتر بود (2/4 در مقابل 7/2 گرم به ازای هر بنه). همچنین دوره 120 روز نسبت به 60 روز انتظار سبب کاهش بیشتر وزن بنه در پایان فصل رشد شد. در این آزمایش اتاقک رشد، دوره انتظار 120 روز و وزن بیشتر بنه ها، فاصله زمانی از کاشت تا ظهور اندام هوایی را به طور معنی داری کاهش و سطح برگ گیاه را افزایش داد. در آزمایش دوم، روز تا ظهور اندام هوایی، سطح برگ و تعداد جوانه های رویشی فعال، تحت تاثیر گروه های مختلف وزنی بنه قرار نگرفت ولی اتاقک رشد روز تا ظهور اندام هوایی را به طور معنی داری نسبت به محیط بیرون کاهش داد. فاصله از کاشت تا ظهور اندام هوایی در دوره انتظار 120 نسبت به 60 روز، طولانی تر اما مشابه نتایج آزمایش اول، این فاصله پس از اولین آبیاری در دوره 120 روز انتظار کوتاه تر شد. در آزمایش سوم و چهارم، رژیم های مختلف نوری تاثیر معنی داری بر فاصله زمانی از کاشت تا ظهور اندام هوایی، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، سطح برگ و تعداد جوانه های فعال در هر بنه داشت (01/0 P≤). تمامی صفات فوق با افزایش مدت روشنایی از 5/6 به 16 ساعت، افزایش یافتند. در آزمایش سوم، 33 و 75 درصد از بنه ها به ترتیب در رژیم نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی و هوای آزاد تولید گل کردند. این در حالی است که در آزمایش چهارم، 100 درصد از بنه ها در رژیم نوری 16 و 8 ساعت روشنایی و تاریکی و 70 درصد بنه ها در محیط بیرون، تولید گل کردند. گیاهانی که در رژیم نوری 5/6 ساعت روشنایی و 5/5 ساعت تاریکی قرار داشتند در هردو آزمایش تولید گل نداشتند.