بررسی حساسیت تعدادی از روش های تجربی هیدرولوژیکی در براورد دبی اوج نسبت به سطح حوزه در برخی از حوزه های آبخیز ایران

داده ها و اطلاعات مشاهده ای برای بررسی و پیش بینی وقایع هیدرولوژیکی بسیار مهم و اساسی بوده و در منطقه ای که به طور مرتب و از دیر باز ثبت شده باشند، در سازه های کنترل و تخفیف خسارت سیل استفاده می شود. بسیاری از حوزه های آبخیز ایران با عدم وجود یا کمبود داده های هیدرولوژیکی روبه رو بوده و به همین دلیل برای محاسبه دبی اوج سیلابی از فرمول های تجربی استفاده می شود که در کشورهای دیگر ارایه شده است. بدون واسنجی استفاده از رابطه ها خطای زیادی ایجاد می کند که در مواقعی خطرناک و گاهی موجب صرف شدن هزینه های بی مورد در ساخت سازه های آبی می شود. با توجه به این موضوع در این تحقیق ده مدل تجربی برای حوزه های آبخیز بزرگ و اصلی ایران واسنجی شد. ضرایب مناسب برای هر مدل به دست آمد و مناسب ترین و نامناسب ترین مدل های هم برای هر حوزه با حداقل کردن مجموع مربعات دبی اوج مشاهده ای و تخمینی معرفی شده. این بررسی ها نشان داد که در حوزه دریای خزر در دوره بازگشت های کمتر (2،5،10)مدل تجربی برمنر مناسب بوده ولی در بیشتر دوره ها مدل تجربی مورفی مناسب بوده است. در حوزه خلیج فارس و دریای عمان مدل تجربی دیکن که به شکل توانی است به طور کلی مناسب تر بوده است و مدل گری برای دبی اوج سیلابی دارای دوره بازگشت های پایین (2،5،10) در حوزه های آبخیر ایران مناسب تر بوده. در حوزه دریاچه ارومیه تمام مدل ها به جز مدل گری و سپس مدل برمنر مناسب بوده. در حوزه کویرهای مرکزی ایران مدل مورفی برای دوره بازگشت های پایین تر (10،5،2) مناسب و مدل کرامر در دوره بازگشت های بالاتر (100،50،25) مناسب بوده است. عموما مدل رگرسیونی توانی برای تخمین دبی اوج از سطح حوزه ها برای کل حوزه های ایران مناسب تر بوده و برای چهار حوزه به تفکیک و جداگانه مدل رگرسیونی درجه سه مناسب بوده است. از بررسی حساسیت سطح سطح در برآورد دبی اوج مشاهده می شود که برای تخمین درست تری از دبی اوج با روابط تجربی در کل کشور بهتر است این روابط در حوزه هایی با سطح بین 2400،1400 کیلومتر مربع استفاده شود.