ارتباط ناپایداری سطوح مخروط افکنه ای و عوامل انسانی در دامنه های جنوبی بینالود (مطالعه موردی: مخروط افکنه بوژان نیشابور)

در دامنه های جنوبی زون بینالود به دلیل شرایط مساعد لیتولوژی، توپوگرافی و وجود بارندگی های کوهستانی، تشکیل مخروط افکنه های جوان توسعه یافته اند. حفر قنوات، زراعت و باغداری در سطوح مخروط افکنه ای گسترش یافته و عملیات زراعی تا راس مخروط افکنه ها امتداد پیدا کرده است. مخروط افکنه بوژان با مساحت 1825 هکتار به همین دلیل از ناپایداری سطوح مخروط افکنه ای برخوردار شده است. اگر چه میزان پایداری و ناپایداری سطوح مخروط افکنه های آبرفتی به متغیرهای گوناگونی وابسته است، ولی شناسایی این متغیرها می تواند در تشخیص نوع مخاطرات محیطی ایجاد شده بر سطح مخروط افکنه و عملیات عمرانی و کاربری زمین برای برنامه ریزان موثر باشد. تشدید کاربری در مخروط افکنه بوژان و حوضه زهکشی آن طی دو دهه گذشته موجب ناپایداری سطوح مخروط افکنه گردیده و باعث پدیده های کاتاستروفیسم از جمله رونه های گلی و جریان های ثقلی شده است. از این نظر تشخیص فرایندهای ژئومورفیک و علل عمده ایجاد کننده این مخاطرات برای برنامه ریزان محلی اهمیت داشته است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی مبتنی بر مقایسه تطبیقی، ناپایداری سطوح مخروط افکنه بوژان مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از ژئومتری مخروط افکنه از طریق عملیات میدانی و بررسی اشکال ژئومورفیک آن و نیز مقایسه کاربری زمین و واحدهای مسکونی طی دو دهه گذشته، اثرات ناشی از ناپایداری سطوح مخروط افکنه ای مورد مطالعه قرار گرفت.