آسیب شناسی آموزش مهندسی معدن در ایران

با گذشت نزدیک به دو دهه تجربه آموزش عالی متمرکز در کشور، بازنگری برنامه های مصوب و اقدامات آموزشی انجام شده در این سالها، بار دیگر در دستور کار قرار گرفته است. این پژوهش، با الگو قرار دادن رشته معدن، به بررسی برخی از مهم ترین مسایل آموزش مهندسی کشور می پردازد. به این منظور، آمار و اطلاعات مربوط به مراکز آموزشی، برنامه های آموزشی، آموزشگران، دانشجویان و دانش آموختگان معدن کشور، از ابتدای تاسیس این رشته تا سال 1380، مورد بررسی قرار گرفته است. در طول بیش از 60 سال آموزش دانشگاهی معدن در ایران، حدود 5000 نفر در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این رشته فارغ التحصیل شده اند. در حال حاضر نیز در 13 مرکز دولتی و 10 مرکز دانشگاه آزاد، سالانه بیش از 700 نفر در مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی معدن فارغ التحصیل می شوند. تعداد اعضای هیات علمی مراکز دولتی آموزش معدن، حدود 100 نفر است که کمتر از نیمی از آنها دارای مدرک دکتری می باشند. بررسی حاضر نشان می دهد که تعداد مراکز آموزشی فعال معدن کشور بیش از کل مراکز آموزش معدن سه کشور کانادا، استرالیا و انگلستان است. جمع دانش آموختگان معدن کشور نیز همه ساله بیش از مجموع دانش آموختگان چهار کشور پیشرفته و صنعتی آمریکا، کانادا، استرالیا و انگلستان است. کاستی های بارز آموزش معدن را می توان در مورد دیگر رشته های مهندسی کشور نیز تعمیم داد. در این مقاله، با استفاده از تجربه های جهانی و با توجه به شرایط و امکانات داخلی، راهکارهایی برای کاستن مشکلات جاری آموزش مهندسی به طور عام و آموزش مهندسی معدن، به طور خاص، ارائه شده است.