الگوی ساختاری فرونشست قم آران

چکیده:
بر پایه تقسیم بندی های ساختاری موجود، حوضه فرونشست درون قاره ای قم آران در پهنه ایران مرکزی جای دارد و از شرایط زمین ساختی حاکم بر این پهنه تبعیت می کند. نوار فرونشسته ای متشکل از حوضه های قم آران، اردستان یزد و رفسنجان زرند در حد فاصل دو پهنه فرعی برخاسته از سنگهای ایران مرکزی (مثلث میانی در شمال خاور ونوار ماگمایی ارومیه دختر در جنوب باختر) قرار گرفته است و راستای گسترش آنها با پیروی از روند حاکم شمال باختری جنوب خاوری می باشد. با فاصله گرفتن از پهنه فرعی ماگمایی ارومیه دختر به سمت بخش های میانی ایران مرکزی ریخت ساختاری متنوع وروندهای فرعی آشکار گردیده اند. احتمالارفتار شکننده پی سنگ متبلور ایران مرکزی در واکنش به نیروهای وارده ضمن ایجاد قطعات گسله با شکل و ابعاد مختلف سبب جابه جایی وحرکت چرخشی آنها نیزشده است که تاثیر توام این حرکات، ریخت ساختاری درهمی را به وجودآورده است، به گونه ای که در حوضه فرونشست قم آران سه روند سا ختاری شمال باختری جنوب خاوری (گسل دوازده امام نره خرکوه)، شمال شمال باختری جنوب جنوب خاوری (گسل قم راوند زفره)، شمال خاوری جنوب باختری (گسل مرنجاب) رخنمون دارد.
طی نئوژن بازشدگی دریای قرمز و حرکت ورقه عربی به سمت شمال موجب اعمال تنش های فشارشی بر فلات ایران گردیده است، در همین رابطه حرکت راستالغز قطعات گسله ایران مرکزی موجب برخی از کششهای محلی از جمله درمحل خمیدگی گسل قم راوند زفره گردیده که توام با کشیدگی و بازشدگی بوده است. در روند تکاملی حوضه کشیده جدا شده یاد شده انباشته های رسوبی سازند قرمز بالایی با رخساره محیط قاره ای و متشکل ازعضوهای M 3، M 2، M 1 شده است. فرسایش برخا ستگی های اطراف، خاستگاه واحدهای مذکور بوده، ودرحال حاضربه طور عمده با مرز گسله معکوس به صورت بخش برخاسته در حاشیه حوضه فرونشست قم آران قرار گرفته اند.
تداوم بازشدگی دریای قرمز و اعمال نیروی فشاری در اواخرنئوژن به سمت شمال سبب حرکت چرخشی در خلاف جهت حرکت عقربه های ساعت قطعه گسله قم آران گردیده است. متناسب با این تحول ساختاری روندهایی همچون شمال خاوری جنوب باختری (گسل مرنجاب)فعال شده اند، به طوری که این گسل با زاویه حدود 75 درجه نسبت به گسل قم راوند زفره قرار گرفته است. مجموعه شرایط ساختاری و رسوبی موجود معرف حوضه کشیده جدا شده قم آران است که با پدیده کششی در محل های خمیدگی گسل راستا لغز شمال باختری جنوب خاوری مانند گسل قم راوند زفره تشکیل شده است. از سوی دیگر چین خوردگی سازند قرمز بالایی با روند محوری شمال باختری جنوب خاوری (تاقدیس البرز و سراجه) و خاوری باختری (تاقدیس قلعه سردار) در بخش حاشیه پهنه فرونشست قم آران نشانگر محدود شدن ابعاد حوضه ناشی از همگرایی مایل خردقطعه جنوبی و ایجاد دالان تنگ در خاورحوضه فرونشست و محدوده قلعه سردار است. حرکات چرخشی یاد شده با خردلرزه های ثبت شده و شواهد ژئوفیزیکی گزارش شده مورد تایید قرار می گیرد که نتیجه آن تقسیم یک پهنه ساختاری به مجموعه قطعات فعال (مرنجاب)، غیر فعال (یخاب)، گرفتار (دریاچه نمک) و جدا مانده (دریاچه حوض سلطان) شده است
زبان:
فارسی
در صفحه:
62
لینک کوتاه:
magiran.com/p642994 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!