نگاهی نو به آیه نسخ

بسیاری، بدون لحاظ سیاق، آیه «نسخ» و «انساء» را بر آیات قرآنی تطبیق نموده، و با تکیه بر ظاهر آیه، به محذورات عقلی کلامی مربوط به انساء، گردن نهاده، و یا به تاویلی دور، روی آورده اند. این مقاله، با بهره گیری از ظواهر لفظی و سیاقی آیه، چشم انداز جدیدی با دو ویژگی: حفظ ظهور آیه مبارکه و پیراستن مفاد آن از محذورات عقلی برمی نماید. به اقتضای سیاق، مراد از «آیه»، آیات کتب آسمانی پیشین است، و آیه نسخ در مقام دفع برخی شبهات یهود است که می پنداشتند، نسخ و انساء آیات الهی، محال و مخالف حکمت است، لیکن به لحاظ اطلاق آیه، اگر وقوع نسخ و انساء، در شریعت جاودانه اسلام و کتاب قرآن اثبات شود، به سان هر قضیه حقیقیه ای، آیات قرآن را نیز شامل می شود. نسخ حکم، امری معقول، بلکه ثابت است، ولی به دلایل متین و معتبر، این انساء در مقام تطبیق بر مصادیق، بر آیات قرآنی قابل انطباق نیست و تنها بر همان آیات «منسی» کتب و شرایع پیشین قابل تطبیق است.