ماگماتیسم کلسیمی - قلیایی پلیو - کواترنر آذربایجان (شمال باختر ایران) و مقایسه آن با ماگماتیسم مشابه در خاور ترکیه

چکیده:
ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکل های گوناگون از جمله آتشفشان چینه ای، گنبد و روانه های آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواری ها، بازالت های آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن قرار دارد. بررسی ترکیب شیمیایی سنگ های حد واسط تا اسید نشان می دهد که ماگمای تشکیل دهنده سنگ های یاد شده کلسیمی- قلیایی است و با نسبت Na2O / K2O> 1مشخص می شود و در محدوده ماگماهای پتاسیم متوسط و متاآلومینوس قرار می گیرند. این سنگ ها غنی شدگی در LILE، و U و تهی شدگی در عناصر Y،Nb و HREE نشان می دهند. الگوی عناصر خاکی کمیاب این سنگ ها به شدت تفریق یافته است و فاقد بی هنجاری منفی Eu است.
محیط زمین ساختی این سنگ ها در محدوده کمان های ماگمایی پس برخوردی و کمان های حاشیه قاره ای فعال قرار می گیرد. ادامه همگرایی صفحه های عربستان و اوراسیا پس از برخورد در اواخر میو- پلیوسن به اوج خود رسیده و سبب ستبرشدگی، کوتاه شدگی و فرا خاست قابل توجه پوسته در شمال باختر ایران و خاور ترکیه شده و فلات مرتفع ایران- ترکیه را به وجود آورده است. در اثر به هم خوردن و آشفتگی در ترازهای حرارتی و فراخاست، گوشته سست کر های دچار ذوب بخشی با آهنگ کم، با حضور گارنت در بازمانده شده است و ماگمای بازی قلیایی تشکیل شده است. صعود ماگمای بازی داغ و استقرار آن در پوسته سبب توسعه ذوب بخشی در این ناحیه شده و ماگماهای اسیدی تشکیل شده است. این ویژگی باعث شده است که ابتدا ماگمای اسید از ذوب پوسته و محصولات پرتابی آن خارج شده و سپس ماگمای بازی قلیایی فوران کند، لذا وجود سری های معکوس آتشفشانی که در آن واحدهای بازالتی قلیایی اولیوین دار در بالا و سنگ های حدواسط تا اسیدی در زیر قرارگرفته اند، از علائم فعالیت آتشفشانی دونمایی(بایمودال) در پلیو- کواترنر آذربایجان است. ماگمای هیبرید حاصل از آمیختگی ماگمای اسیدی با منشا پوسته ای و بازی با منشا گوشته مولد سنگ های حدواسط بوده است. ویژگی های شیمیایی دو ماگما با هم متفاوت بوده و یکی از آنها خاصیت کلسیمی- قلیایی داشته و دیگری قلیایی- بازی است. در تحول ماگمایی سنگ های آتشفشانی پلیو-کواترنر آذربایجان فرایندهای (AFC) نیز موثر بوده است و این مسئله با شواهد کانی شناسی و نمودارهای تغییرات عناصر اصلی و جزئی قابل درک است. مقایسه شواهد زمین شناختی و ویژگی های زمین شیمیایی واحدهای آتشفشانی شمال باختر ایران و خاور ترکیه در پلیو-کواترنر نشان می دهد که سیر تحولی یکسانی در تکوین ماگمای این مناطق وجود داشته است.
زبان:
فارسی
در صفحه:
52
لینک کوتاه:
magiran.com/p657298 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!