تاثیر سازکارهای تخصیص منابع مالی بر عملکرد آموزشی گروه های آموزشی دانشگاهی: مطالعه موردی دانشگاه تهران

آموزش عالی همواره ارتباط نزدیکی با پیشرفت جوامع داشته و در اغلب کشورها توجه به اقتصاد مبتنی بر دانش در اولویت خاصی قرار گرفته است. چگونگی ارتقای سطح اثربخشی دانشگاه ها برای تحقق اقتصاد دانایی محور به عنوان یکی از چالش های اساسی پیش روی مدیران و برنامه ریزان قرار داشته و در این خصوص، سیاستهای مختلفی به کار گرفته شده است که تغییر در سازکارهای تامین و تخصیص منابع مالی یکی از مهم ترین آنان به شمار می رود، چرا که از طریق سازکارهای تخصیص منابع مالی می توان بر رفتار گروه های آموزشی که رکن اصلی نظام آموزش دانشگاهی محسوب می شوند، تاثیر گذاشت. البته، شناخت اندکی درباره آثار واقعی و تجربی این تغییرات وجود دارد؛ از این رو، ارزیابی تاثیر سازکارهای تخصیص منابع مالی بر عملکرد آموزشی حایز اهمیت بسیار است که به عنوان هدف اصلی این مقاله مورد توجه قرار گرفته است. در این خصوص، 75 گروه آموزشی دانشگاه تهران [با توجه به ویژگی های برجسته آن] به عنوان جامعه آماری انتخاب و عملکرد آموزشی [به همراه عوامل مرتبط با آن] طی سالهای 85-1380 با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و به کارگیری روش نوین الگوسازی چندسطحی ارزیابی شده است. نتایج تحلیلهای تجربی نشان می دهند که: 1. عملکرد آموزشی بین گروه های آموزشی از نظر آماری به طور معنا داری متفاوت است که حکایت از داده های با ساختار پیچیده (سلسله مراتبی) دارد و ضرورت به کارگیری روش الگوسازی متناسب؛ یعنی الگوسازی چندسطحی را آشکار می سازد؛ 2. میزان عملکرد آموزشی طی دوره مورد مطالعه افزایش چشمگیری داشته است؛ 3. هر یک از گروه ها روند افزایش عملکرد متفاوتی را تجربه کرده اند؛ 4. با بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد گروه ها مشخص شد که سازکارهای تخصیص منابع مالی، عملکرد آموزشی گروه های آموزشی را به طور مثبت و معنا دار تحت تاثیر قرار داده اند. بنابراین، یافته های کلیدی تحقیق نشان می دهند که تغییر سازکارهای مالی [به ویژه اخذ شهریه از متقاضیان آموزش عالی در قالب افزایش پذیرش دانشجویان کارشناسی ارشد نوبت دوم و اخذ شهریه از دانشجویان مشروط]، در شرایطی که گروه های آموزشی برای تحقق اهداف خود با محدودیتهای مالی مواجه اند، تاثیر چشمگیری بر عملکرد آموزشی دارند و شواهدی تجربی در زمینه این واقعیت فراهم می کنند که گرو ه های آموزشی به انگیزه های مالی عکس العمل نشان می دهند. در نتیجه، سیاستگذاران و مدیران می توانند ضمن بهره گیری از مدل پیشنهادی این مطالعه، سازکارهای تخصیص منابع مالی را به عنوان یک ابزار تکمیلی مهم سیاستگذاری و راهبری واحدهای آموزش عالی برای ارتقای اثربخشی آنها مورد استفاده قرار دهند.