نقدی بر نظریه های هرمنوتیک ادبی

«هرمنوتیک ادبی» و یا «رویکرد هرمنوتیکی به متون ادبی» را طرح کرده و با نگرش ها، انتظارات و پیشنهادهای گوناگون پا به عرصه این میدان نهاده اند. بعضی از ایشان، چون پتر سوندی، نوع خاصی از هرمنوتیک را مدنظر دارند، که توان آن را داشته باشد، نخست به بازخوانی و ساماندهی پیشینه تاریخی نظریه های تاویل ادبی بپردازد، و سپس در هماهنگی با مدرن ترین روش های نقد ادبی و زبان شناختی، جوابگوی پرسش های بنیادینی باشد که ذهن منتقدان ادبی از دیرباز با آنها مشغول بوده است. بعضی دیگر، چون هانس روبرت یآوس و اومبرتو اکو، خود از پایه گذاران مکتب های ادبی محسوب می شوند، و قصد دارند، دامنه نقد ادبی را به مدد پرسش های جامع هرمنوتیکی گسترش دهند و با رجوع به مبانی محوری این مبحث، اعتبار تئوری ها و اندیشه های خود را محک زنند. جستار حاضر به نقد و بررسی منتخبی از مهم ترین رهیافت ها و نظریه های هرمنوتیک ادبی، مناسبات آن با سایر دیسیپلین های مشابه علوم انسانی، و تلقی های مختلف از وظائف و کارکردهای آن می پردازد و سؤالاتی نیز در مورد توان آشتی پذیری هرمنوتیک با روش های تاویل متن و نظریه های نقد ادبی مطرح می کند. توجه اساسی این مقاله اما به دیدگاه ها، راهکارها و معضلات ویژه ای معطوف است که در تقاطع اندیشه های محوری تاویل ادبی و پرسش های هرمنوتیکی شکل می گیرند.