مکانیک گالیله ای و حرکت شناسی در فلسفه اسلامی

مکانیک گالیله ای حداقل از دو جهت دارای اهمیت است: فیزیک را از طبیعیات قدیم جدا می کند و روشی نو در علم تجربی نوین به ارمغان می آورد. در واقع نقطه عطفی در سیر تاریخ علوم است،که با چرخشی فلسفی در مبانی فکری آن دوران میسر می-گردد؛ به گونه ای که بتوان از حرکت شناسی خاصی تحت عنوان حرکت-شناسی گالیله ای نام برد. آنچه در این مقاله آمده است، در باب پاسخ به این پرسش است که آیا در بستر پارادایم فلسفه اسلامی، مکانیک گالیله ای و یا شبه گالیله ای می توانست شکل گیرد؟ در این مقاله نشان داده شده است که پدید آمدن مکانیک گالیله ای عناصر و اصولی ضروری را در حرکت شناسی می طلبد که حرکت شناسی در فلسفه اسلامی گرچه فاقد همه این شرایط و اصول نظری و مفهومی مورد نیاز بوده است؛ در عین حال، مواردی در حرکت شناسی فیلسوفان مسلمان وجود دارد که می توانست لااقل بستر مناسبی برای شکل گیری گونه ای مکانیک شبه گالیله ای – هم ارز تجربی با آن – ایجاد نماید؛ هر چند موانعی جدی از جمله کلی دیدن حرکت، انگیزه های کلامی و الهیاتی طبیعت شناسی در فلسفه اسلامی، عدم باور به ریاضیاتی دیدن و ریاضیاتی نمودن طبیعت نزد فیلسوفان مسلمان و مواردی دیگر از جمله زبان توصیف آنان، در مسیر تحقق این گونه مکانیکی وجود می داشتند.