تجربه های معنوی عرفانی از دیدگاه روان شناسی

یکی از موضوعات مهم در شناخت توانمندی های انسانی از بعد روان شناختی عرفان و حالات عرفانی است. مکاتب مختلف روان شناسی کوشیدهاند چگونگی وقوع آن ها را بر اساس آموزه های خود تفسیر و تبیین نمایند. بی گمان دو مسئله در این باره اهمیت فزایندهای دارد: نخست این که سیر تحول این تبیین ها و تفسیرها چگونه بوده است و دیگر این که چه عامل یا عواملی سبب ایجاد تجربه های عرفانی در انسان می شوند.
در نوشتار حاضر برای پاسخ گویی به مسائل مذکور، مهم ترین دیدگاه های روان شناختی درباره تجربیات عرفانی از نظر ویلیام جیمز گرفته تا دیدگاه-های مربوط به مکتب روان تحلیلگری(با تاکید بر نظریه فروید و نظریه یونگ)، مکتب انسان گرا یا فرافردی(با تاکید بر نظریه آبراهام مزلو و کارل راجرز) و در نهایت، آخرین دیدگاه های موجود در این باره(یعنی نظریات کلاویتو، گازا نیگا،...) مورد بررسی قرار گرفته است. این نوشتار، مسیر دیدگاه های یاد شده را از نفی حالات و تجربه های عرفانی در نظریه فروید تا نقش کهن الگوها و عوامل درون زاد در ایجاد این حالات و تجربه ها در نظریه یونگ و تاثیر عوامل فرهنگی بر این امر در نظریه مزلو و راجرز و سرانجام نحوه دخالت سیستم عصبی انسان را در این باره در نظریه-های جدیدتر نشان می دهد.