بررسی اثرهای زیست محیطی زهاب اسیدی معدن در باطله-های کارخانه زغالشویی زیرآب، استان مازندران

این کار پژوهشی به بررسی اثرهای زیست محیطی زهاب اسیدی معدن در باطله های کارخانه زغالشویی زیرآب در استان مازندران می پردازد. این کارخانه به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی ترین مناطق تولید کننده کنسانتره زغال در حوزه زغالی البرز مرکزی مطرح است که سالانه مقادیر زیادی باطله تولید می کند. نمونه برداری از زغالسنگ، باطله های زغالی، آب های زهکش شده از باطله ها، پساب کارخانه، کانی های ثانویه سطحی و آب رودخانه در تابستان 84 انجام شد. بر اساس نتایج بررسی های ژئوشیمی و کانی شناسی، کاهش شدید اکسیدهای Fe2O3 و SO3 و فلزات سنگین در انبارهای باطله در مقایسه با زغالسنگ خوراک کارخانه بیانگر فرایندهای اکسایش پیریت و تشکیل محیط های اسیدی است. واکنش اسید با کانی های کلسیت و دولومیت منجر به کاهش شدید اکسیدهایCaO، MgO و MnO در باطله ها و افزاش pH زهاب ها شده است. بر اساس نتایج هیدروژئوشیمی، آب های زهکشی و تراوش شده از انبارهای باطله از نوع SO4–(Na-Ca-Mg) است. در فصول خشک در اثر تبخیر هیدروسولفات های محلول، کانی های ثانویه بلودیت به طور گسترده ای در سطح انبارهای باطله تشکیل شده است. ورود این زهاب ها به رودخانه سبب ته نشینی گئوتیت، هیدروکسیدهای آمورف آهن و کلسیت می شود. بر پایه مدل سازی هیدروژئوشیمیایی معلوم شد که گئوتیت و هیدروکسیدهای آهن همراه با کانی های کربناته (کلسیت، دولومیت و آراگونیت) در حال تشکیل است. بنا بر نمودارهای گیبس، لیتولوژی پدیده غالب و مهمترین عامل افزایش غلظت یونی در آب های تراوش شده از باطله ها و آب رودخانه است. میزان SO4، PO4، Sr، Ca، Sb وBi در آب های تراوش شده از باطله ها و پساب کارخانه زغالشویی بیشتر از حد استاندارد بوده که می تواند منجر به آلودگی آب-های سطحی و زیرزمینی منطقه شود. با توجه به تخلیه باطله ها در حریم رودخانه برای جلوگیری از آلودگی، انتقال باطله ها به مکانی با سیستم زهکشی و تصفیه مناسب ضروری به نظر می رسد.