سنگ شناسی و ژئوشیمی سنگ های آتشفشانی ترشیری شمال و غرب بیرجند و شناسایی برونبوم های آن

سنگ های آتشفشانی ترشیری شمال و باختر بیرجند شامل داسیت، آندزیت، آندزیت بازالتی، تراکی آندزیتی و ریولیت بوده و به سری ماگمائی آهکی- قلیایی تعلق دارند. شواهد کانی شناسی، سنگ شناسی و ژئو شیمیائی نشان می دهد که محل تشکیل این سنگ ها با حاشیه فعال قاره ای مطابقت دارد. آندزیت ها و داسیت ها غالبا به صورت گنبدهای آتشفشانی و یا به صورت دایکی، سنگ های قدیم تر منطقه، شامل افیولیت ملانژ اواخر کرتاسه و فلیش های اواخر کرتاسه و پالئوسن را قطع می کند. یکی از بارزترین ویژگی های این سنگ ها حضور برونبوم های متفاوت در آن هاست. این برونبوم ها شامل انواع زینولیتی و اتولیتی می شوند. زینولیت ها شامل هورنفلس های پلیتی، آمفیبولیتی و گنیس های تونالیتی و اتولیت ها از نوع آندزیتی (دیوریتی) و داسیتی (تونالیتی) می شوند. زینولیت ها قطعات کنده شده از واحدهای افیولیت ملانژ و فلیشی کرتاسه است که حین صعود ماگما به درون آن سقوط کرده و حداقل دستخوش دو نوع دگرگونی شده اند. دگرگونی اول از نوع گرما جنبشی بوده که به جایگیری افیولیت ها بر پوسته قاره ای وابسته است. طی این دگرگونی، واحدهای فلیشی به اسلیت، فیلیت و میکاشیست؛ واحدهای بازیک مجموعه افیولیتی به آمفیبولیت و واحدهای اسیدی آن به گنیس تونالیتی تبدیل شده است. دگرگونی دوم از نوع مجاورتی و ناشی از تاثیر گرمای ماگمای مادر گدازه ها بر برونبوم ها بوده، به طوری که آن ها را تا درجات متوسط و شدید دگرگون کرده است.