برآورد حداکثر بارش محتمل 24 ساعته به روش های آماری در شمال شرق ایران

در بیشتر نقاط دنیا برای محاسبه حداکثر بارش محتمل از روش هرشفیلد استفاده می شود که در آن عامل فراوانی (Km) برای محاسبه مقادیر حداکثر بارندگی محتمل 24 ساعته (24PMP)، 15 فرض می گردد، این مقدار در ایستگاه های مختلف با شرایط آب و هوایی مختلف مناسب نمی باشد. سازمان جهانی هواشناسی در سال 1986 روش هرشفیلد را استاندارد کرد وتاثیر طول دوره آماری و حداکثر مقدار مشاهده شده را برای تصحیح عامل فراوانی معرفی نمود. در سال 2001 توسط دسا و همکاران در مالزی نگرش دیگری به روش هرشفیلد معرفی شد به طوری که در آن تنها بیشترین مقدار مشاهده شده ملاک کار قرار داده شد که منجر به کاهش شدیدی در عامل فراوانی گردید. در این مقاله جهت برآورد عامل فراوانی مناسب، مقادیر بیشترین آمار بارش یک روزه در 46 ایستگاه موجود در شمال شرق ایران با طول دوره آماری 13 تا 48 سال با این دو نگرش بررسی گردید. در نگرش اول به ترتیب عامل فراوانی و 24PMP بین 7/16 تا 5/19 و 6/138 تا 3/410 میلی متر به دست آمد که به مقدار بسیار زیادی نتایج آن معلول طول دوره آماری است، در حالی که در نگرش دوم باعث تخمین این مقادیر به ترتیب 8/1 تا 2/6 و 7/62 تا 7/207 میلی متر گردید. از نسبت 24PMP به حداکثر باران 24 ساعته به عنوان معیاری که به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی نداشته باشد استفاده شد و با استفاده از مقادیر گزارش شده در منابع نشان داده شد که در مقایسه با نگرش اول هرشفیلد، نگرش دوم پایدارتر است و تناسب بیشتری با روش چند ایستگاهی که از آمار یک-کاسه منطقه استفاده می کند دارد. نشان داده شد که نسبت 24PMP آماری به 24PMP هم گرایی در نگرش دوم اختلاف کمتری با 1 دارد در حالی که در نگرش اول این فاصله زیاد و غیرقابل قبول می باشد. در ادامه نقشه 24PMP به روش دوم در منطقه تحت مطالعه تهیه شد، این نقشه تخمین معتبری از بیشترین بارش محتمل برای هر منطقه در شمال شرق ایران جهت کاربرد در طرح های هیدرولیکی کنترل روان آب و سیلاب رودخانه های مرزی و آب راهه هایی که بدون استفاده به کویرهای داخلی می ریزند به دست می دهد.