بررسی اثرات توسعه شهری بر فضای سبز شهر تهران و ارایه راهکارهای مدیریتی

مطالعه حاضر به بررسی اثرات توسعه شهری بر فضای سبز شهر تهران می پردازد. وسعت شهر تهران در طول دویست سال از حدود 5 کیلو متر مربع به 750 کیلو متر مربع رسیده، یعنی 150 برابر بزرگتر شده است و جمعیت آن نیز 400 برابر شده و از 15 هزار نفر به بیش از 7 میلیون نفر بالغ گردیده است. میزان توسعه کالبدی شهر تهران را به 3 دوره می توان تقسیم نمود: دوره پیدایش و بالندگی (1268 تا 1310 ه. ش)، دوره نوسازی و نوگرایی (1310 تا 1332 ه. ش) و دوره کلان شهری (1332 تا امروز). بیشترین میزان اثرات توسعه شهری بر فضای سبز شهر تهران را در دوره های دوم و سوم می توان در نظر گرفت. در این دوران با افزایش قیمت زمین های درون شهری باغات و فضاهای سبز تهران به سرعت از بین رفته و تغییر کاربری یافته اند. آلودگی های محیط، شرایط نامناسب رشد و همچنین اجرای عملیات ساختمانی و عمرانی نیز، خسارت های زیادی را بر گیاهان، به ویژه گیاهان زینتی و درختان میوه وارد نموده که این مساله در مناطق جنوبی و مرکزی تهران مشهود تر است. در طی دو قرن گذشته، تنوع گیاهی در تهران نیز دچار تغییر گشته، به طوری که جامعه گیاهی تهران از درختچه هایی همانند سرو کوهی، بادام کوهی و پسته وحشی به سمت گیاهان سوزنی برگ و زینتی تغییر یافته است. توسعه فضای سبز شهری در تهران از میزان رو به رشدی برخوردار بوده است، به نحوی که تعداد پارک ها در مقیاس همسایگی، محلی و منطقه ای افزایش یافته ولیکن نکته قابل توجه پراکنش نامناسب فضاهای سبز عمومی در سطح شهر تهران است. به طوری که مناطق (7، 8، 9، 10، 11، 12، 14 و 17) دچار کمبود سرانه فضای سبز (کمتر از 1مترمربع) می باشند. میزان توسعه فضای سبز تهران از سال 1369 تا 1380، حدود 11431 هکتار می باشد. تعداد پارک ها از 50 عدد با مجموع مساحت 4/408 هکتار در سال 1354، به 915 عدد با مجموع مساحت 6/1298 هکتار در سال 1381 رسیده است. میزان توسعه جنگل کاری نیز از سال 1357 تا 1366 نزولی و از آن پس تا پایان سال 1381 صعودی بوده است.