علفکش های زیستی: ابزاری بوم سازگار برای مدیریت علف های هرز

در میان عوامل موثر بر کاهش محصول گیاهان زراعی، علف های هرز جایگاه ویژه ای دارند. پتانسیل خسارت زایی علف-های هرز به عواملی مانند تراکم، وفور نسبی، محل رویش،زمان سبز شدن نسبت به گیاه زراعی، سرعت رشد اولیه و توان بالقوه آن ها در اشغال زمین بستگی دارد. لزوم صرف وقت و هزینه زیاد در کنترل مکانیکی و دستی (وجین) علف های هرز موجب رویکرد کشاورزان به کاربرد علفکش های شیمیایی یا کشت گیاهانی که علف هرز کمی دارند ولی محصول کمتری تولید می کنند، شده است. اما استفاده از علفکش های شیمیایی در مدیریت علف های هرز مزارع کشاورزی به دلیل اثرات مخرب زیست محیطی بویژه در آلودگی آب های زیر زمینی و سطحی مورد سوال قرار دارد، آن ها همچنین باعث خسارات شدیدی مانند ایجاد مقاومت در جمعیت علف های هرز نسبت به علفکش ها، کاهش کیفیت آب و خاک، باقی ماندن بقایای علفکش در محیط و بروز خساراتی بر موجودات غیر هدف می شوند. در نتیجه، رویکرد به استفاده از مدیریت تلفیقی علف های هرز به منظور کاهش اثرات مخرب علفکش های شیمیایی در اولویت بخش های تحقیقات و اجرا قرار گرفته است. در این خصوص استفاده از روش های بیولوژیک(استفاده سنجیده از دشمنان طبیعی برای جلوگیری از رشد یا کاهش جمعیت گونه های علف هرز) همراه با روش های غیر شیمیایی از قبیل وجین، خاک ورزی، آیش و تناوب زراعی ره آوردهای ارزنده ای در بخش کشاورزی داشته است. علفکش های زیستی از جمله علفکش های قارچی منافع بسیاری برای بوم نظام های زراعی ما دارند. آن ها برای علف های هرز هدف به طور اختصاصی عمل می کنند و منجر به خسارات کمتری نسبت به علفکش های شیمیایی می شوند.
کاربرد مناسب علفکش های زیستی کارآمد، ضمن کاهش مصرف مقدار علفکش های شیمیایی می تواند به تدریج به عنوان یک روش جایگزین در کنترل علف های هرز، در جهت حفظ محیط زیست و پایداری تولید در اکوسیستم های کشاورزی ایفای نقش نماید. تحقق این مهم مستلزم انجام تحقیقات بیشتر در زمینه مواد زیستی از جمله علفکش های زیستی است تا بتواند آینده روشنی را برای کاربرد بهتر این مواد در مدیریت تلفیقی کنترل علفهای هرز و جایگزینی این مواد به جای علفکش های شیمیایی در پی داشته باشد. این مقاله به مرور نقش، اهمیت و چگونگی استفاده از علف کش های زیستی به عنوان ابزاری بوم سازگار در مدیریت علف های هرز پرداخته است.