دیدگاه علی شریعتی درباره از خود بیگانگی و بازگشت به خویشتن: ارزیابی منتقدان آن

مقوله «الیناسیون» یکی از مباحث کلیدی اندیشه شریعتی است. او با این مفهوم، مسائل انسان امروز را تجزیه و تحلیل می کند. از نظر وی در «از خود بیگانگی» انسان «دیگری» را «خود» احساس می کند و آگاهی به خویش را از دست می دهد و دچار نوعی «خود آگاهی کاذب» می شود.از خود بیگانگی همان از دست رفتن «وجود حقیقی و فطری» و «خویشتن اجتماعی» است. او، هر آنچه که انسان را از ویژگی های انسانی اش (که تعریف خاصی از آن دارد) دور کند عامل «الینه» کنندگی می داند. از نظر شریعتی عقلانیت ابزاری، بوروکراسی و ماشینیسم انسان را در قرن بیستم از خود بیگانه کرده اند و از این منظر آنها را نقد می کند. ولی اینها را مشکل ما نمی داند بلکه معتقد است درد ما بی ماشینی است و اگر زمانی که آن را نداریم از آن بنالیم معلوم می شود که دردهای دیگری را احساس می کنیم. او، انسانها را زاده تاریخ و محیط فرهنگی شان می داند و تا زمانی «خودشان» هستند که فرهنگ و مذهب و دردهای خویش را داشته باشند. اما امپریالیسم فرهنگی با تحریف تاریخ و فرهنگ ومذهب مردمان دنیای سوم آنها را از خود بیگانه کرد و آنها دچار «خودآگاهی کاذب» شدند. ازنظر او، چاره کار، در ارائه یک راه حل عمومی و بزرگ نیست، بلکه قبل از هر کاری باید به «خود» برگردیم و از «بیگانگی با خود» رهایی یابیم.