بررسی کارکردهای سینما در ایران (ارزیابی سینمای سال های 1374 تا 1385 براساس توزیع کارکردی فیلم ها)

مقاله، رابطه سینمای ایران با جامعه مبداش را با محوریت میزان همگام بودن سینما با تغییرات اجتماعی به پرسش گذارده است. مسئله محوری مقاله، ارزیابی توان سینمای ایران در به نمایش کشیدن تکثر واقعیت اجتماعی است. برای توصیف این نزدیکی به واقعیت از توزیع کارکردی فیلم های سینمایی بهره گرفته ایم. در حوزه کارکردهای سینما، بازه مذکور به سه دوره قبل از خاتمی، دوره اول خاتمی، و دوره دوم خاتمی تقسیم و فیلم های هر دوره ذیل چهار کارکرد گریزخواهی، جامعه پذیری، نشان دادن واقعیت و ایجاد نگرش های جدید مقوله بندی شده اند. بررسی کارکردی این سه دوره نشان می دهد که دوره اول و دوم توزیع کارکردی مناسبی دارند، اما دوره سوم بیشتر به سمت فیلم های گریزخواه تمایل داشته است. تبیین این پدیده با مفهوم کاهش امید به تغییر در دوره سوم و روی آوردن جامعه به رؤیاپردازی صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سینمای ایران در این دوره دوازده ساله، متاثر از تغییرات اجتماعی، سینمایی حساس به تغییرات جامعه مبداش می باشد که به خوبی برای مطالعات فرهنگی و اجتماعی در خصوص آن جامعه به کار می آید. در این مقاله، که بر اساس پژوهشی در حوزه جامعه شناسی هنر تنظیم شده، از رویکرد نظری بازتاب و مفهوم کارکردهای سینما به منزله چارچوب مفهومی استفاده شده است. روش های اسنادی برای توصیف فضای اجتماعی دوره مورد مطالعه و تحلیل محتوای کیفی برای درک ساختار و کارکرد فیلم های سینمایی به کار گرفته شده اند. یافته های تحقیق بر اساس تحلیل 120 فیلم، ده فیلم پر فروش هر سال، صورت بندی شده است.