ابن عربی و پلورالیسم دینی

تنوع ادیان واقعیتی انکارناپذیر است؛ اما چگونگی مواجهه با این واقعیت مهم است. در مقابل دعاوی حقیقتمندی و نجات بخشی ادیان مختلف چه موضعی باید در پیش گرفت؟ این مسئله امروزه به یکی از بحث انگیزترین مباحث دین شناسی تبدیل شده و توجه بسیاری از اندیشمندان دینی و غیردینی را به خود معطوف ساخته است. در پاسخ به این مسئله رویکردهای مختلفی پدید آمده است که پلورالیسم دینی یکی از آنهاست. این رویکرد بیشتر با نام جان هیک، فیلسوف دین معاصر، گره خورده است، از این رو فلسفه و الهیات وی در خور توجه است. علاوه بر این، هیک مدعی است پیش از وی عرفایی مانند ابن عربی رویکردی کثرت گرایانه دربرابر دین اتخاذ کرده اند. در مقاله حاضر ابتدا این ادعای هیک بررسی واقع شده و سپس دیدگاه عرفانی ابن عربی درباره وحدت و کثرت دینی و مبانی آن (وحدت وجود، تجلی و اسمای الهی) تبیین شده است.