برهان فطرت بر اثبات خدا

برهان فطرت بر اثبات خداتاریخ دریافت: 14/2/1389 تایید: 11/3/1389 محمد محمدرضایی* محمدقاسم الیاسی**چکیدهخداشناسی و خداجویی در فطرت انسان همگام با آفرینش وی سرشته شده است. حتی برهان صدیقین، برهان وجودی، برهان شهودی و اخلاقی به گونه ای از آبشخور فطرت خداشناسی سیراب می شوند. همه آدمیان به نحو بسیط این شناخت را در عمق جان و وجدان خویش احساس می کنند؛ اما شاید به دلیل عوامل گوناگون محیطی، اجتماعی، فرهنگی و موانع مختلف دنیایی وضوح و روشنی آن را از یاد برده باشند. علم به این آگاهی فطری یا خداشناسی فطری، نیازمند تلنگر و جرقه هایی است که دم به دم از سوی دین پژوهان و فیلسوفان باید صورت بگیرد تا تجلی آن همواره محفوظ باقی بماند؛ چنانکه آدمی هنگام غرق شدن کشتی زندگی اش ناخودآگاه به ندای باطنی خود پی می برد که او را به سوی ساحل نجات فرا می خواند و یاری می کند.
از این رو، این مقاله تلاش می کند تمام تقریرهای مهم برهان فطرت که در دنیای غرب و اسلامی تاکنون صورت گرفته جمع آوری و بررسی کند و تا حد ممکن ریشه های نخستین عقلی، قرآنی و روایی و منابع غربی آن را پیدا کند. آنگاه با تحلیل و ارزیابی مشخص خود که برهان فطرت با شناخت عقلی حصولی است یا با شناخت حضوری یا اعم از آنها؟ آیا این تقریر بر اساس خداجویی بوده یا خداشناسی یا اعم از هر دو؟ سرانجام با تامل و تحقیق، جمع بندی میان آن تقریرها را بیان کرده و نظر برگزیده مشخص شده است.