سنگ نگاری، ژئوشیمی و سازوکار جایگیری کمپلکس حلقوی هشتسر

کمپلکس نفوذی اولترامافیک – مافیک هشتسر، در 20 کیلومتری خاور شهرستان کلیبر، در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این کمپلکس حلقوی قلیایی، حاصل نفوذ فازهای مختلف ماگمایی تحت اشباع و اشباع با سن های مختلف ائوسن بالایی تا الیگوسن- میوسن است. بررسی های سنگ شناسی نشان می دهد که این توده شامل سه فاز اصلی است. فاز اول از ملانوآلکالی پیروکسنیت غنی از مانیتیت، آلکالی پیروکسنیت پلاژیوکلازدار و ملاآلکالی گابرو به همراه دایک های پگماتویید گابرو تشکیل یافته است. فاز دوم از لوکوگابرو - دیوریت نفلین دار تا نفلین مونزودیوریت و نفلین مونزونیت تشکیل شده و فاز سوم سی ینیت به همراه کوارتزمونزو سی ینیت تا گرانیت با طبیعت کلسیمی – قلیایی است. مطالعات ژئوشیمیایی نشان می دهند که فازهای تحت اشباع از عناصر کمیاب بویژه LREE و LILE به شدت غنی شده اند. این ماگماها از یک ماگمای مادر با ماهیت آلکالن پتاسیک، از یک گوشته متاسوماتیک سرچشمه گرفته است. انواع سنگ های مختلف فازهای تحت اشباع بر اثر فرایندهای ناآمیختگی ماگمایی، تبلور بخشی و تجمع بلورین به وجود آمده اند. ماگمای کلسیمی - قلیایی فاز سوم نیز به طور معمول از ذوب پوسته زیرین به علت نفوذ فازهای اول و دوم ناشی شده است. جایگیری خاص و حلقوی این کمپلکس در نتیجه فوران و تخلیه آشیانه ماگمایی بزرگ و زونه پس از فرونشست کالدرا مانند ردیف آتشفشانی سازند مجیدآباد در منطقه هشتسر بوجود آمده است.