نماد پردازی آفتاب در اشعار شمس مغربی

محمد شیرین مغربی، مشهور به شمس مغربی، یکی از شاعران بزرگ عارف در نیمه دوم قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری است. شهرت اصلی وی به سبب تبلیغ و تفسیر اندیشه های ابن عربی است.
اشعار شمس هر چند که در ساحت معنای نخستین خود بسیار روشن و گویا هستند، در دلالت معنا یا معانی ثانویه خود فوق العاده پیچیده، مبهم و نمادین به نظر می رسند. این ابهام از آنجا ناشی می شود که وی با توجه به محدودیت ساختاری غزل، امکان توضیح کامل اندیشه ها و واژگان خاص خود را ندارد و از بسیاری واژه ها با بار نمادین فرهنگی، شخصی و فرارونده بهره گرفته است.
نگارنده با توجه به همین نکته، در مقاله حاضر سعی نموده یکی از نمادهای مورد علاقه وی، یعنی آفتاب و وابسته های آن را، با توجه به گستردگی کاربرد آنها در دیوان اشعار شمس بررسی نماید. این واژه کاربرد نمادین خود را از تخلص شاعر به شمس مغربی گرفته تا تبیین مهمترین اندیشه های مربوط به وحدت وجود، پیوسته نشان می دهد. در این گفتار سعی شده تا با تاویل واژه شمس و واژگان مربوط به آن، راه برای درک دقیق تر گوشه هایی از نکته های ناگفته در متن غزلیات هموار شود و نشان داده شود که چگونه می توان فضای خالی بین خواننده و متن را پر نمود.
تکنیک و روش مطالعه در مقاله حاضر عبارت است از تحلیل محتوا، توصیف و طبقه بندی کاربردها و معانی نمادین این واژه، نویسنده برای دستیابی به اهداف اصلی خود، برخی از معانی نمادین آفتاب را که با وضوح و روشنی بیشتری توسط شاعر ارائه شده، به عنوان کلیدی برای درک موارد کاملا مبهم مورد استفاده قرار داده است.