گرایش اجتماعی در تفاسیر معاصر قرآن مجید

از تحولات بسیارمهم قرآن پژوهی دوره معاصر، پیدایش مکتب تفسیر اجتماعی است. در این تحول، مفسران به پیام های اجتماعی قرآن کریم می اندیشیدند. این نهضت جدید تفسیری، بر آن بود که آموزه های اجتماعی دین را در متن زندگی مردم قرار دهد و با آنچه که باعث انحطاط و عقب ماندگی مسلمانان شده بود، مبارزه کند. ویژگی مهم این گرایش، ایجاد تحول در تفسیر قرآن از فردگرایی به جمع اندیشی و تحلیل سرنوشت کلی جامعه مسلمانان بود.
یکی از آثار این حرکت، مبارزه با خرافات و عقاید سخیف و غلوآمیز، و بازبینی در اندیشه سنتی دینی در حوزه های مختلف، به ویژه چالش های حیات اجتماعی و امور جدید مانند مبارزه با استبداد، برقراری عدالت اجتماعی و دفاع از بازگشت زنان به عرصه اجتماع بود. تفسیرهای گوناگونی در این زمینه به نگارش در آمد، و امروز کمتر تفسیری دیده می شود که متاثر از این جریان نباشد.
در این مقاله کوشش شده که این جریان در ابعاد مختلف مفهومی و مصداقی شناسایی شود، جایگاه و اهمیت آن بازگو گردد، اهداف و مبانی و روش های این گرایش و تاثیرگذاری های آن در گرایش های دیگر، همچون تفسیر علمی و تفسیر سیاسی، تبیین شود و به نمونه هایی از آن در تفسیر آیات، اشاره گردد.