تولید ژنوتیپ های تریتی پایرم ثانویه و مطالعه آنیو پلوئیدی و همیولوژی کروموزومی در نتاج F1 و F2 با روش های مهندسی کروموزوم

تریتی پایرم اولیه آمفی پلوئید جدید بین گونه های دو جنس گندم دوروم (پایه مادری) و علف شور ساحل (پایه پدری) است که اگرچه پتانسیل معرفی به عنوان یک گندم زراعی جدید را دارد ولی دارای ناپایداری جزئی کروموزوم، دیررسی، شکنندگی محور سنبله و پنجه زنی مستمر می باشد که امکان اصلاح آن از طریق تلاقی لاین های اولیه با ارقام اصلاح شده گندم نان ایرانی و گزینش ژنوتیپ های ثانویه در نسل های تفرق و تلاقی برگشتی برای حذف این صفات نامطلوب وجود دارد. در این مطالعه 393 تلاقی بین ارقام اصلاح شده ایرانی گندم نان با لاین های اولیه تریتی پایرم انجام و توده مبدا بین گونه ای (F 1) شامل 274 گیاه ایجاد و از خود گشنی آن ها، 1968 گیاه F2 در دو سال زراعی 83 تا 85 تولید گردید. وضعیت یوپلوئیدی و آنیوپلوئیدی در 31 گیاه از نتاج 2n=6x=42، AABBEbD: F1 و 60 بوته نتاج 2n=6x=42، AABB(0-14)''Eb(0-14)''D:F2 با روش های مرسوم سیتولوژی بررسی شد. نتایج نشان داد میزان آنیوپلوئیدی در نتاج F2 بین 32 تا 44 کروموزوم متغیر و گیاهان F1 عموما 42 کروموزومی بودند. بنابراین درصد آنیوپلوئیدی در نتاج F2 بیش از گیاهان نسل F1 بود. مطالعه همیولوژی کروموزومی در 21 بوته تریتی پایرم اولیه (F0)، 28 گیاه F1 و 6 بوته F2 نشان داد که شاخص همیولوژی در لاین های اولیه تریتی پایرم بیشتر از نتاج F2 بود ولی اختلالات شدید کروموزومی این شاخص را در گیاهان F1 نسبت به F0 و F2 کاهش داد به طوری که تعداد کروموزوم های منفرد در نتاج F1 بسیار بیشتر از نتاج F2 و لاین های اولیه تریتی پایرم (F0) بود.