سیره مهدوی و دولت منتظر

تاکنون آثار بسیاری در زمینه وظیفه منتظران در دوران غیبت کبرا و بایسته های فرهنگ انتظار، منتشر شده است که بیشتر ناظر به تکالیف فردی و اخلاقی است، ولی درباره وظایف دولت اسلامی در پرتو فرهنگ انتظار، کمتر اثری دیده شده است. شاید در برخی اذهان چنین تصور شود که عهد غیبت، با عهد ظهور مهدی موعود تفاوت ماهوی دارد. از این رو، لازم است نخست اشکال هایی را که درباره اقتدا به سیره مهدوی وجود دارد بررسی کنیم. در این جا پاسخ به چند پرسش ضروری است:1. آیا بیان قرآن و روایات درباره وقوع چنین سیره ای در آینده، تنها نشان دهنده غایت نهایی سیر تاریخ بشری و برای امیدوارکردن او به ظهور تمدن اصیل و گسترده اسلامی است، یا افزون بر این، برای ما که بدان افق نرسیده ایم نیز پیامی عملی دارد؟
2. آیا برنامه های عملی آن حضرت، که در روایات ما پیش گویی شده است، مربوط به تدابیر حکومتی آن زمان است، یا بیان گر اجرای احکام ثابت اسلام؟
3. در برخی روایات، وظیفه منتظران، عزلت و خانه نشینی و پرهیز از ورود به جریان های سیاسی و اجتماعی بیان شده است. در روایاتی دیگر، آن حضرت از آوردن دینی جدید سخن گفته است. آیا همه این نصوص، بیان گر جایز ندانستن اقتدا به سیره مهدوی نیست؟
4. آیا می توان به روایاتی که سیره آن حضرت در آینده را بیان می کند، اعتماد کرد؟ چه بسا این روایات، سیره قطعی حضرت را نشان ندهد و بر اساس رفتار مردم در زمان ظهور، بدا حاصل شود و در نتیجه، اقتدا به سیره پیش گویی شده آن حضرت ممکن نباشد.
5. سیره معصوم، در صورتی قابل تاسی است که بیان گر ویژگی هایی برای شخص معصوم نباشد؛ چه بسا روایات عصر ظهور مبین خصائص المهدی در سیره حکومتی اش باشد. در این صورت، نمی توان از رفتار آن حضرت الگو گرفت؛ بنابراین، باید نخست این ویژگی ها را شناسایی کرد و در غیر آن، از تاسی به سیره حضرت سخن گفت.
پاسخ اصولی به این پرسش ها، اشکال های مبنایی در اقتدا به سیره مهدوی را برطرف می کند. با مراجعه به نصوص موجود، این شاخصه ها در سیره آن حضرت دیده می شود: احیای کتاب و سنت، مبارزه با بدعت ها، عدالت گستری، تامین رفاه، نشر علوم و آگاهی بخشی، به کارگیری صالحان، عزت بخشی به مؤمنان، مبارزه ریشه ای با فاسدان، جهانی سازی تمدن اسلامی و تحقق امت واحد اسلامی.