برآورد همبستگی های ژنتیکی و محیطی صفات تولیدی و تولید مثل ترکیبی در گوسفندان نژاد بلوچی

این تحقیق با استفاده از رکوردهای 12328 راس بره حاصل از 229 راس قوچ و 3671 راس میش صورت گرفت، که در طی 26 سال (ازسال 1352 تا سال1380) از گله شماره 2 مرکز اصلاح نژاد و پرورش گوسفند نژاد بلوچی واقع در عباس آباد مشهد جمع آوری شده بود. صفات مورد مطالعه، صفات تولیدی (رشد و پشم) و تولید مثل ترکیبی میش بودند. صفات رشد شامل وزن تولد، وزن شیرگیری، وزن 6 ماهگی، وزن 12 ماهگی و وزن 18 ماهگی (وزن بدن میش به هنگام اولین سال جفت گیری)، و در مورد پشم فقط شامل وزن پشم نشسته در سن 18 ماهگی بود. صفات تولید مثل ترکیبی میش نیز شامل مجموع تعداد بره های متولد شده و از شیرگرفته شده و مجموع وزن بره های از شیر گرفته شده از هر میش تحت آمیزش در طی سه سال زایش متوالی میش بود.
میانگین حداقل مربعات صفات وزن بره ها در زمان تولد، شیرگیری، شش ماهگی، دوازده ماهگی و 18 ماهگی و وزن پشم نشسته در سن 18 ماهگی بترتیب 67/0 28/4، 55/4 65/22، 43/5 07/31، 65/680/37، و50/4 75/44 و 45/023/2 کیلوگرم بود. این میانگین برای صفات تولید مثل ترکیبی مجموع تعداد بره های متولد شده و از شیرگرفته شده، و مجموع وزن بره های از شیرگرفته شده از هر میش تحت آمیزش در طی سه سال زایش متوالی بترتیب 79/0 08/3، 86/075/2 بره و 31/1999/61 کیلوگرم بود.
بعد از برآورد مولفه های واریانس حاصل از اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم، اثر ژنتیکی افزایشی مادری، اثر محیطی دایمی مادری و کوواریانس بین اثر عوامل ژنتیکی افزایشی مستقیم و مادری برای صفات تولیدی و مولفه اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم برای صفات تولید مثل ترکیبی میش به روش حداکثر درست نمایی محدود شده (REML) و مناسب ترین مدل انتخاب شده با توجه به مقدار LogL از بین شش مدل مختلف حیوانی برازش شده، تجزیه و تحلیل های دو صفتی برای برآورد کوواریانس های ژنتیکی انجام گرفت.
همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم بین وزن بدن در سنین مختلف، مثبت و متوسط تا بالا (دامنه ای از 236/0 تا 995/0) و همبستگی های فنوتیپی بین این صفات نیز مثبت و متوسط تا بالا (دامنه ای از 237/0 تا 802/0) اما پایین تر از همبستگی های ژنتیکی برآورد گردیدند. همبستگی های بین اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم یک صفت وزن بدن با اثر ژنتیکی افزایشی مادری صفت دیگر وزن بدن، مثبت، اما بسیار متغیر (دامنه ای از041/0 تا 803/0) بود. همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم بین وزن بدن در سنین مختلف با وزن پشم نشسته در سن 18 ماهگی، مثبت و متغیر (دامنه ای از 017/0 تا 714/0) و همبستگی های فنوتیپی بین آن ها نیز مثبت، اما پایین (دامنه ای از 101/0 تا 246/0) برآورد شدند. همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم بین وزن بدن در سنین مختلف و صفت مجموع وزن بره های از شیرگرفته شده از هر میش تحت آمیزش در طی سه سال زایش متوالی، مثبت و بالا (دامنه ای از 499/0 تا 935/0) و همبستگی های فنوتیپی بین آن ها نیز مثبت (دامنه ای از 066/0 تا 20/0)، اما کمتر از همبستگی های ژنتیکی بود. همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم بین وزن بدن در سنین مختلف با مجموع تعداد بره های متولد و از شیر گرفته شده از هر میش تحت آمیزش در طی سه سال زایش متوالی میش، مثبت، متوسط تا بالا (دامنه ای از 290/0 تا 942/0) و همبستگی های فنوتیپی بین آن ها نیز مثبت اما پایین (دامنه ای از 015/0 تا 177/0) بود. همبستگی های ژنتیکی افزایشی مستقیم و فنوتیپی بین وزن پشم نشسته در سن 18 ماهگی و صفات تولید مثل ترکیبی میش اکثرا«منفی و متوسط به پایین (بترتیب 021/0 تا 304/0- و004/0- تا 021/0) برآورد گردیدند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که انتخاب مستقیم برای صفات وزن بدن در سنین اولیه زندگی حیوان، می تواند سبب بهبود صفت تولید مثل ترکیبی مجموع وزن بره های از شیرگرفته شده از هر میش تحت آمیزش گردد.