کانی شناسی و ژئوشیمی عناصر نادر خاکی در کانسار روی- سرب- مس (نقره) گمیش تپه، جنوب غرب زنجان

کانسار روی- سرب- مس (نقره) گمیش تپه در 90 کیلومتری جنوب غرب زنجان و در بخش شمال غربی زون ارومیه- دختر قرار دارد. رخنمون های سنگی منطقه معدنی را توالی های آتشفشانی- رسوبی و رسوبی الیگومیوسن و مجموعه ولکانو- پلوتونیکی پلیوسن (دایک های با ترکیب آندزیت پورفیری، توده نیمه عمیق داسیتی و ولکانیک های ریوداسیتی) تشکیل می دهند. از دگرسانی های موجود در کانسار می توان به دگرسانی های سیلیسی، سیلیسی- سولفیدی، سریسیتی، کربناتی، آرژیلیکی و پروپیلیتی اشاره کرد. کانه زایی اصلی در کانسار گمیش تپه، به صورت رگه ای و در امتداد گسلی نرمال با روند شمال شرقی- جنوب غربی و شیب تقریبا قائم در سنگ های میزبان چون کریستال لیتیک توف داسیتی، گنبد نیمه عمیق داسیتی، خصوصا توف ریولیتی رخ داده است. پاراژنز کانی شناسی در رگه های کانه دار از پیریت، آرسنوپیریت، کالکوپیریت، بورنیت، اسفالریت فقیر از آهن، گالن، تتراهدریت و اسپکیولاریت تشکیل شده است که کانی هایی مانند کوارتز، کلسیت، کلریت و کانی های رسی، آنها را همراهی می کنند. براساس نتایج آنالیزهای شیمیایی، میانگین عیار عناصر از رگه های کانه دار، شامل 6% روی؛ 4% سرب؛ 2% مس و ppm 88 نقره است. همچنین، الگوی توزیع عناصر نادر خاکی نمونه های دگرسان شده توده نیمه عمیق داسیتی (پلیوسن) و توف ریولیتی (الیگومیوسن) در مقایسه با نمونه های سالم، از عناصر LREE غنی شدگی دارند، در صورتی که HREE رفتارهای متفاوتی نشان می دهند. بی هنجاری منفی Eu در الگوهای بهنجار شده کندریتی سنگ های فوق، در ارتباط با افزایش نسبت سنگ/سیال و تجزیه پلاژیوکلازهایی است که از Eu نسبتا غنی هستند. الگوی عناصر نادر خاکی توف سیلتی (کمرپایین ماده معدنی) در مقایسه با سنگ دیواره رگه های کانه دار، غنی شدگی از همه REE و بی هنجاری مثبت از Eu نشان می دهد. اما در نمونه های کانسنگی، نسبت LREE به HREE و میزان Eu در مقایسه با توف ریولیتی (میزبان رگه های معدنی) و توف سیلتی، غنی شدگی بیشتری نشان می دهند که علت آن، تاثیر سیالات ماگمایی- گرمابی غنی از کلر است که سبب دگرسانی در طول زون کانه زایی، تهی شدگی از LREE و Euدر سنگ های میزبان و سرانجام، تمرکز و حمل این عناصر در سیال کانه ساز شده است.