پهنه بندی محدوده های مستعد فرسایش زیرحوضه رودخانه شور در شمال غرب ایران با استفاده از مدل جهانی فرسایش

فرسایش خاک بر روی نواحی مرتفع یک پدیده پیچیده بوده و انعکاس آثار چنین پدیده ای بر روی سطوح شیب دار، نتیجه عملکرد فرایندهای مرکب بسیاری است. در این نواحی اگر شرایط اقلیمی نیمه خشک نیز حاکم باشد، فرسایش خاک از نوع خطی بوده و در قالب خندق ها، شیارها و دره ها ظاهر خواهد شد. سطوح شیب دار در نواحی مرتفع با اقلیم نیمه خشک، به بروز آشفتگی ها بسیار حساس بوده و نوع بافت خاک نیز این حساسیت را تشدید می کند. در واقع فعال بودن فرسایش خطی با انواع آن، می تواند از شدت تغییرات محیطی حکایت کند. حوضه رودخانه شور واقع در دامنه های جنوب شرق کوهستان سهند (واقع در عرض شمالی '' 05◦ 36 تا'' 20 ◦ 37 و طول شرقی '' 43 ◦ 46 تا'' 15 ◦ 47) در چند دهه اخیر تغییرات زیادی را در سطوح شیب دار خود تجربه می کند. در این مقاله برای بررسی عوامل دخیل در فرسایش، از مدل جهانی فرسایش (USLE) استفاده شده و با بکارگیری نرم افزارGIS محدوده های تحت خطر فرسایش پهنه بندی شده است. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که در بین عوامل مختلف، شیب و نوع بافت خاک در تشدید فرسایش نقش اساسی ایفا می کند. بررسی های میدانی نیزحاکی از این است که دستکاری های مردم و کاهش پوشش گیاهی سطوح دامنه ها و وقوع انواع تغییرات در دشت های سیلابی، در تشکیل و توسعه بسیاری از اشکال فرسایش نقش ایفا می کند. این نتایج همچنین نشان می دهد که در سال های اخیر تشکیل و توسعه خندق های عمیق، تراکم و عمق شیارها در سطوح دامنه ها و درنتیجه حجم رسوبات انباشته شده در دشت های سیلابی و پشت سدها و بندها در شمال غرب ایران افزایش یافته است.