بیهقی و ماجرای کوری امیرمحمد غزنوی

بیشتر شارحان و کسانی که از آنان در باب تاریخ بیهقی و غزنویان تالیف یا تعلیقی بر جای مانده است در ماجرای زندانی شدن امیرمحمد به کور کردن وی پس از خلع از پادشاهی اشاره یا تصریح کرده اند؛ در حالی که با مطالعه تاریخ بیهقی و زین الاخبار گردیزی در صحت این خبر باید تردید کرد. در تاریخ بیهقی هیچ گونه اشاره ای به این موضوع وجود ندارد؛ در حالی که بخش بازمانده این کتاب مهم ترین و معتبرترین تاریخ موجود عهد غزنوی، به خصوص دوران حکومت مسعود، است. در زین الاخبار گردیزی اثر تاریخی قرن پنجم و عهد غزنویان نیز اشاره ای به این رویداد دیده نمی شود. ماجرای کوری امیرمحمد تنها در کتاب های تاریخی قرن ششم و پس از آن مشاهده می شود که هم با عهد غزنوی فاصله زمانی دارند و هم هیچ کدام از نظر مکان نگارش و اشراف بر وقایع بر تاریخ بیهقی برتری ندارند. پراکنده و متناقض بودن شیوه نقل ماجرای کوری امیرمحمد در کتاب های تاریخی پس از قرن ششم و نوشته های متاخران باعث می شود که در صحت وقوع آن بیشتر تردید کنیم. برای پذیرفتن صحت ماجرای کور کردن امیرمحمد در سال 421 ه ق برخلاف نظر آشکار بیهقی، یا کور بودن او در سال های پایانی حکومت مسعود (432 ه ق) بدون آنکه در تاریخ بیهقی اشاره ای به آن شده باشد، به قرائن معتبرتری نیاز هست؛ امری که تاکنون میسر نشده است.