سرمقاله: آثار پیشرفت در اندیشه های خلاق

اولین سمینار کامپیوتر و علوم اسلامی، در 18 دیماه سال 1371 در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفاء قم با حضور جمعی از بزرگان حوزه، مهندسان و متخصصان، فضلا و دانشجویان رشته‌های کامپیوتر، به همت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد. اگرچه گردهمایی‌ها و سمینارهای دیگری نیز در طی سال‌های بعد در همین موضوع از طرف این مرکز برگزار گردید، اما با توجه به عناوین و موضوعات مطرح شده در اولین سمینار و نیم‌نگاهی به موضوعات و مقالات ارایه شده در سمینار «فناوری‌های هوشمند پردازش متون اسلامی» در اردیبهشت ماه سال جاری و پیشرفت‌های حاصله در زمینه طراحی و تولید نرم‌افزارهای اسلامی، با سیر و حرکت معناداری در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه‌های علوم اسلامی و انسانی روبه‌رو می‌شویم. برخی از عناوین مقالات ارایه شده در نخستین سمینار کامپیوتر و علوم اسلامی عبارت بودند از:بررسی ضرورت تولید نرم‌افزار اسلامی، ضرورت استفاده از کامپیوتر در تحقیقات اسلامی، نقش کامپیوتر در خدمات اطلاع‌رسانی، نقش اعراب در معجم الفاظ کامپیوتری و برخی موضوعات دیگر که همگی از ضرورت و نیاز ورود به گستره فناوری اطلاعات و استفاده از ماشین‌های پردازشگر و طراحی برنامه‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی و تشریح کارکرد رایانه در داده‌پردازی علوم اسلامی سخن می‌راندند. همچنین بیشتر سخنرانان در آن سمینار، بر تبیین نقش رایانه‌ها در پژوهش‌های اسلامی پرداخته و برای ترسیم دورنمای استفاده رایانه در علوم اسلامی تلاش بسیاری به خرج دادند. البته برخی نیز هشدارهایی در استفاده از رایانه در تحقیقات اسلامی مطرح می‌کردند و دل‌نگرانی‌های خود را از باز شدن پای کامپیوتر به حوزه‌های علمیه بروز می‌دادند! ترسیم فضای ابهام‌آلود آن روز حاکم بر حوزویان از یک سو، و مهندسان و متخصصان علوم رایانه از سوی دیگر، در استفاده از رایانه و کاربرد این فناوری مدرن و دانش نوظهور در حوزه‌های علمیه و پردازش داده‌های اسلامی، شاید در نگاه امروز کمی تعجب‌برانگیز باشد؛ اما واقعیت امر این است که دو دهه قبل هیچ کس تصور نمی‌کرد رایانه روزی بتواند آنچنان در حوزه‌های علوم اسلامی جای باز کند که هیچ نهاد پژوهشی یا پژوهشگری نتواند بدون استفاده از دانش فناوری اطلاعات و ارتباطات و به‌کارگیری نرم‌افزارهای پژوهشی، تحقیقات خود را به سامان رسانده و به‌روز و به‌موقع ارایه نماید. امروزه کاهش هزینه‌های تامین منابع و تتبع، تنها با تکیه بر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی امکان‌پذیر و مقرون به صرفه است. مدیریت زمان و استفاده بهینه از وقت در عصر انفجار اطلاعات موجب شده است تا بیشتر 2 پژوهش‌ها در بستر این فناوری به نتیجه مطلوب دست یابد. کارشناسان معتقدند به‌کارگیری رایانه‌ها موجب شده تا بیش از هفتاد درصد از وقت محققان، از حوزه‌های تتبع، داده‌کاوی و شناسایی منابع، آزاد گردیده و به بخش پژوهش و تولید علم اضافه گردد. این بدان معنا است که سرعت تولید علم سه برابر شده و اختصاص زمان برای منبع‌یابی و داده‌کاوی، به یک‌چهارم کاهش‌یافته است...