وجوه اشتراک و افتراق قضا و قضاوت عصر سلجوقی با دوره های پیش از اسلام

تاریخ کهن ایران با فرهنگ و تمدنی غنی از جهت قضایی و رسیدگی به جرایم و سازمان های مربوط به آن فراز و نشیب های فراوانی را سپری کرده است. مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان هر یک قوانین قضایی خود را داشتند.
با ظهور اسلام، قرآن اساس قوانین را تشکیل داد و عدالت و دادگستری و اصل تساوی در اجرای حدود الهی و مجازات ها از اهم مسائل اسلامی گردید و مقام قضا به عنوان عالی ترین مرجع و مقام تجلی یافت.
اگر چه با ورود ترکان به ایران، استقلال قضایی آشفته شد ولی گام های بلندی در راه ساماندهی نهاد دادرسی، برداشته شد و افرادی با عنوان قاضی و قاضی القضات با وظایفی نسبتا مشخص به امور رسیدگی می کردند. قاضیان معمولا همیارانی با عنوان های شحنه، رئیس، وکیل، عسس و امیر حرس داشتند که در انجام امور قضایی در رسیدگی به جرایم با آنها همکاری می کردند.
این مقاله بر آن است تا نقاط اشتراک و افتراق وضعیت قضایی عصر سلجوقی نسبت به دوره های پیش از اسلام را بررسی کند. گمان می رود که قضا و قضاوت این عصر بیشتر تحت تاثیر دوره های پیش از اسلام به ویژه عصر ساسانی بوده است.