«تنوع و تحرک» و عوامل آنها در حکایت «جدال سعدی با مدعی» درگلستان

مسئله اصلی در این تحقیق، تنوع و تحرک در حکایت «جدال سعدی با مدعی» در گلستان است. این حکایت در بین سایر حکایات گلستان، بلکه دیگر متون نثر فارسی از حیث داشتن تحرک در سطح الفاظ و تنوع در عمق معانی متمایز است. نگارنده در دو بخش سعی میکند که تنوع و تحرک و عوامل آنها را در حکایت مذکور نشان دهد. در بخش اول راه های پرورش معانی را بعنوان پاره ای از عوامل تنوع و تحرک، با بحث از هشت مشخصه: مناظره، تعریف، توصیف، استشهاد، استدلال، مقایسه، بررسی علل و نتایج و تقسیم بندی بیان میکند. در بخش بعدی نیز چهار عامل اساسی را تحت عنوان دقایق بلاغی برمیشمارد که عبارتند از: ایجاز، اطناب، سادگی بیان و سلاست. نتیجه آنکه بدلیل وجود راه های متنوع پرورش مطالب، برخی صنایع مؤثر بدیعی، پاره ای از مباحث بلاغی در حکایت «جدال سعدی با مدعی»،این حکایت،نمونه و الگوی تمام عیار یک نوشته متنوع و متحرک در گلستان و شاید در تاریخ نثر فارسی بشمار میرود.