بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات زراعی و مورفولوژیکی در بخشی از ژرمپلاسم کلکسیون گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران

در این تحقیق 511 نمونه ژنتیکی متعلق به 19 کشور از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران در قالب یک طرح مشاهده ای مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات طول سنبله، تراکم سنبله، ریشک دار بودن سنبله، رنگ گلوم، کرک دار بودن گلوم، زمان گلدهی، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد گلچه درسنبلچه، تعداد دانه در سنبله، تعداد گره در ساقه، زمان رسیدن کامل، طول دوره پر شدن دانه، زمان سنبله دهی، زمان سنبله دهی تا رسیدن کامل و وزن دانه در سنبله ارزیابی شد. نتایج بررسی ضریب تغییرات صفات نشان داد که برای استفاده از منابع ژنتیکی مورد بررسی در این تحقیق در برنامه های اصلاحی بهتر است از تنوع موجود در عملکرد دانه و اجزاء آن استفاده شود تا صفات فنولوژیکی. بالاترین همبستگی مثبت بین صفات وزن دانه پنج سنبله و تعداد دانه در سنبله و بالاترین همبستگی منفی بین صفات زمان گلدهی و طول دوره پرشدن دانه مشاهده شد. در تجزیه رگرسیون به روش گام به گام برای وزن دانه پنج سنبله به عنوان متغیر وابسته، 6 صفت تعداد دانه در سنبله، وزن صد دانه، تعداد سنبلچه در سنبله، زمان رسیدن کامل، تعداد گلچه در سنبلچه و طول سنبله وارد مدل شدند. نتایج تجزیه علیت نشان داد، صفت تعداد دانه در سنبله دارای بزرگترین اثر مستقیم مثبت روی وزن دانه پنج سنبله است. در تجزیه به مولفه های اصلی براساس منشاء نمونه های ژنتیکی 5 مولفه اصلی اول 65/81 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه می کردند. براساس فواصل اقلیدسی مبتنی بر مولفه های اصلی، کمترین شباهت بین نمونه های چین و ارگوئه و بیشترین شباهت بین نمونه های آمریکا و آلمان شرقی (سابق) وجود داشت. با انجام تجزیه خوشه ای، منشاء نمونه های ژنتیکی در چهار گروه اصلی متمایز شدند. نتایج تجزیه واریانس چند متغیره براساس تمام صفات کمی ارزیابی شده، وجود اختلاف معنی دار بین چهار گروه را تایید نمود.